خطر در کمین صنعت دارو

مهدیه بهارمست- بستن مرزها در پی شیوع کرونا چنان تاثیر مخربی بر صنعت دارو و تجهیزات پزشکی گذاشته که فعالان این صنعت پیش‌بینی می‌کنند اگر به همین روال پیش رود در مدت نه‌چندان طولانی با بحران دارو برای بیماران خاص مواجه خواهیم شد.
موضوع از این قرار است که برخی از مرزهای زمینی بر روی ایران بسته است. ایران غالبا دارو را با ترانزیت از مرز ترکیه وارد می‌کرد. حال واردکنندگان مجبورند ۲۷ هزار یورو بابت حمل هوایی سه تن دارو به کشور قطر بدهند تا محموله خود را از خط هوایی تحویل بگیرند. در صورتی که پیش از این وقایع که مرز ترکیه باز بود یک تریلی یخچال دار برای حمل ۲۰ تن دارو از آلمان به ترکیه و بعد به ایران تنها شش هزار یورو هزینه حمل درخواست می‌کرد. این موضوع زمانی که کشورمان با بحران نوسانات ارزی مواجه است، نگران‌کننده است زیرا همین امر موجب افزایش قیمت دارو خواهد شد. بسیاری معتقدند برای حل این موضوع نیاز به رایزنی سطح بالا از سوی وزارت امور خارجه دارد تا کشور ترکیه برای نقل‌وانتقال دستورات مقتضی را صادر کند. البته خود عوامل پیشنهاد دادند که می‌توان راننده‌ها را به مدت ۱۴ روز در مرز قرنطینه کرد و بعد اجازه ورود به آنها داد. اما باید دید آیا این همه معطلی در پشت مرزها ارزش این همه وقفه کمبود دارو در داخل کشور را دارد یا خیر؟
هراس از بحران دارو
همچنین مهرعلیان، مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل به «جهان‌صنعت» گفت: شرکت‌های تهیه دارو و اقلام بهداشتی اخیرا اعلام کردند که ترکیه هیچ‌یک از کامیون‌ها را راه نمی‌دهد. همین امر موجب شده تا همگان از حمل‌ونقل هوایی استفاده کنند که البته این راه بسیار گران تر است. با توجه به شرایط بحرانی بیماری کرونا حتما باید گمرک و وزارت امور خارجه در این امر ورود کنند تا فرآیند ترخیص کالا و انتقالش تسریع شود وگرنه در مدت نه‌چندان دور با بحران دارو برای تمام بیماران علی‌الخصوص افرادی که نیاز فوری به داروهای خاص دارند، مواجه خواهیم شد.
برای حل مساله راه‌های دیگری هم هست
در همین رابطه سید‌روح‌الله لطیفی سخنگوی گمرک درباره مشکل واردات دارو به «جهان‌صنعت» گفت: با وجود محدودیت‌ها برای واردات مواد اولیه و دارو مشکلی نداریم، اما اینکه کامیون ایرانی از مبدأ ایران بخواهد بدون بار وارد ترکیه شود تا اقلام بهداشتی را از کشوری مثل آلمان به کشور منتقل کند در حال حاضر شدنی نیست. باید توجه داشت در حوزه حمل‌ونقل فقط یک روش وجود ندارد، واردکنندگان می‌توانند با کامیون ترک یا آلمانی همکاری کنند تا آنها کالا را در مرز ایران تحویل دهند. در حال حاضر در همین شرایط اگر صاحب کالا اذعان کند که کالای وارداتی آن اقلام بهداشتی است با همه محدودیت‌های موجود تفاوتی ندارد که مالک کامیون اقلام دارویی چه کشوری است. با هماهنگی‌هایی که صورت می‌گیرد این اقلام می‌تواند از بازارچه مرزی «ساری‌سو» وارد کشور شود. در دو روز گذشته دو دستگاه کامیون که بارشان اقلام بهداشتی بود، وارد کشور شده است. با اینکه کشورمان مانند بسیاری از کشورها با بحران کرونا دست‌و‌پنجه نرم می‌کند و نباید کشورها مانع از واردات اقلام ضروری شوند، واردات کمی سخت‌تر شده اما متوقف نشده است.
وی درباره افزایش هزینه حمل‌ونقل گفت: برای واردات یک روش ایمن دیگر هم وجود دارد. واردکنندگان می‌توانند از حمل‌ونقل ریلی که ایمن‌تر و ارزان‌تر است، استفاده کنند یعنی یک کامیون یا قطار ترک کالا را وارد ترکیه کند و از آنجا با ریل از مرز رازی بار می کند و به ایران می‌رسد. در این شرایط کرونایی هیچ فرقی نمی‌کند که حمل‌ونقل هوایی استفاده شود یا زمینی زیرا راننده‌ای که باید با کامیون خالی وارد ترکیه و بعد از آن وارد آلمان شود هزینه گزافی را می‌گیرد. باید دانست در این مسیر با پروتکل‌های بهداشتی که وجود دارد و حتی امکان دارد راننده کامیون را ۱۴ روز در مرز قرنطینه کنند همین توقف ها هزینه حمل را بالاتر می‌برد. این قضیه قابل کتمان نیست و هیچ ارتباطی به کامیون ایرانی و غیرایرانی ندارد. اولویت کشور ما در این است که حمل‌ونقل بین‌المللی که مالکیت و تابعیت ایرانی دارد رونق بگیرد. اما در بحث دارو نمی‌توان آن را به وقفه انداخت.
شرایط برای همه بحرانی است
سخنگوی گمرک ایران درباره رایزنی‌ها با ترکیه گفت: ما مذاکراتمان را با ترکیه شروع کردیم. آنها هم قول دادند مرز را روی کامیون‌های حمل بار باز کنند. اما به دلیل اوج شیوع کرونا در ترکیه، آنها به خاطر سلامت جان اتباعشان اجازه ورود به هیچ کشوری را نمی‌دهند. اخیرا به سازمان جهانی گمرک نامه‌ای نوشتیم از باب اینکه همانند شیوع بیماری ابولا و سارس برای ۱۸۰ کشور عضو، پروتکل‌های بهداشتی را اعلام کنند تا اعضا بر اساس آن عمل کنند و به جای توقف‌های طولانی در مرز، سازمان جهانی گمرک از اعضا بخواهد با رعایت پروتکل‌های بهداشتی مانع تجارت جهانی نشوند. رییس دفتر رییس‌جمهور هم با وزیر تجارت ترکیه رایزنی‌هایی کرده و آنان هم قول همکاری داده اند. اما شرایط داخلی ترکیه مانع از اجرایی شدن توافقات شده، البته اقداماتی از قبیل بازگشایی مسیر ریلی و ورود کامیون‌های ایرانی از کشورهای ثالث به ترکیه برای بازگشت به ایران هم در این راستا بوده است.
ترک‌ها همانند ما که مراوده تجاری را با بسیاری از کشورها رعایت کردیم عمل کردند و باید درک کرد که در تمام جهان شرایط خاصی حکمفرماست. البته در خصوص دارو حتی تمام کشورهایی که مرزهایشان را با ما بستند همانند ترکمنستان و ارمنستان، به صورت مکتوب اعلام کردند که تردد اقلام بشر دوستانه و دارو هیچ مانعی ندارد. یکسری از موضوعات پیگیری و روش خاص خودش را می‌خواهد. از سال ۲۰۰۳ تاکنون تجارتمان با عراق به صورت ترانشیپمنت بوده است یعنی در مرز بار خالی می‌شود و کامیون طرف مقابل که عراقی هست بار را به عراق می‌برد. در افغانستان هم به همین منوال است. در همین وضعیت کرونایی هم به خاطر چرخیدن چرخ تجارت با ارمنستان و آذربایجان همین رویه را پیش گرفته‌ایم. در مواقعی که مانند ترکمنستان هیچ راهی وجود نداشته توافق کردیم که از مسیر ریلی استفاده کنیم. درست است که شرایط سخت و طاقت‌فرسا شده، اما می‌توان اولویت‌بندی کرد. در حال حاضر بهترین مسیر برای تجارت با ترکیه مسیر ریلی رازی است. در مسیر ترکیه حدودا روزی ۴۰ واگن در حال رفت‌وآمد است. بهتر است کمی اطلاع‌رسانی شود. اگر واردکنندگان از مسیر ریلی دارو را به کشور وارد کنند می‌توانند مقدار بیشتر و ارزان‌تر بیاورند. توجه کنید هر تریلی یخچالی ۲۰ تن ظرفیت دارد اما هر واگن نزدیک به ۴۵ تن ظرفیت دارد. بسیاری از تجار موادغذایی و مواد اولیه در حال استفاده از این ظرفیت هستند یا از طریق جاده‌ای هم کالا‌های دارویی و بهداشتی می‌توانند از مسیر بازارچه «ساری‌سو» آنها را وارد کشور کنند.
واردکنندگان اقلام دارویی و بهداشتی باید قبل از اینکه کالا به گمرک ایران برسد با هماهنگی‌های لازم از بازارچه مرزی ساری سو وارد کشور شوند و کالا را تحویل دهند.
کامیون‌ها نباید بدون بار از مرز رد شوند
لطیفی درباره نگرانی شرکت‌های حمل‌ونقل گفت: طبیعی است که در این ایام تمام افرادی که در شرکت‌های حمل‌ونقل سرمایه‌گذاری کردند نیاز به سوددهی دارند. همچنین کارمندان آنها در مضقیه‌اند. ما متوجه این امر هستیم. دو سر بودن بار توجیه اقتصادی دارد و اینکه شرکت‌های حمل‌ونقل با داشتن بار یکسره مدعی اقتصادی بودن هزینه‌های حمل باشند جای سوال دارد بلکه طبیعی است که از ایران کالایی را به مقصد مثلا‌ هامبورگ صادر کنند تا از آنجا کالایی را از یک شرکت آلمانی گرفته و به ایران بیاورند. اصولا رفت‌وآمد یکطرفه در این میان منطقی به نظر نمی‌رسد. آلمان شریک پنجم کشورمان در واردات کالاست. مراوده با آلمان برای ما بسیار با اهمیت است همان طور که در این شرایط بحرانی شیوع ویروس کرونا نمی‌توان بازار بزرگ تهران را باز نگه داشت، ادامه مراوده ما با جهان هم کمی سخت‌تر شده است. باید راه‌های تازه‌تری را تجربه کنیم.
وی افزود: ترکیه اجازه ورود کامیون‌های خالی از ایران را نمی‌دهد. اگر کامیون‌ها دارای اقلام بهداشتی بودند هیچ مشکلی در این خصوص نبود. اگر ایران بتواند از بحران کرونا عبور کند و دیگر نیازی به ماسک نداشته باشد و ممنوعیت آن برداشته شود می‌تواند یک کامیون بار ماسک راهی آلمان کند و آن زمان ترکیه موظف به بازگشایی مرز خود است. نباید فراموش کرد همین خالی رفتن کامیون‌ها تا آلمان خود یک هزینه اضافه است. بهتر نیست یک کامیون ترکی کالا را تا مرز ایران بیاورد؟ قطعا هزینه آن کمتر می‌شود. هزینه راننده از ترکیه تا ایران رفت و برگشت نزدیک به شش هزار دلار می‌شود. همین‌طور به خاطر تحریم‌ها و مشکلات معاملات بانکی می‌توان از صرافی‌ها و یا به‌صورت نقدی هزینه حمل‌ونقل پرداخت شود. البته ما در این بحران به دنبال ایجاد بحران دیگری نیستیم و هنگامی که کامیون ترک وارد مرز می‌شود برای اینکه خالی برنگردد مقداری کالا را با آن می‌فرستیم.
سخنگوی گمرک در خاتمه خاطرنشان کرد: از واردکنندگان دارو درخواست می‌کنیم اگر قصد وارد کردن اقلام بهداشتی و دارویی را دارند قبل از اینکه کامیون مورد نظر نزدیک مرز شود حتما به گمرک‌های مرز اعلام کنند تا برای هماهنگی‌های لازم زمان داشته باشند تا کامیون یادشده متوقف نشود. گمرک به طور کامل آمادگی لازم را دارد اما اگر از قبل اعلام کنند که کدام کامیون کالای دارویی حمل می‌کند دیگر بی‌جهت در صف‌های طولانی در ترکیه نمی‌ماند.