1 - 10 - 2024
زنگ خطر ریزش کلاس‌های درس
مهدیه بهارمست- معضلی دیرینه در حوزه آموزشی ایران وجود دارد که همواره مورد بحث است اما مسوولان طبق معمول گردن نمی‌گیرند. سال‌هاست که قرار است مدارس کانکسی، کپری و فرسوده در کشور جمع‌آوری شود اما نه‌تنها این مدارس برچیده نشد که مدارس دارای فرونشست زمین نیز به آن اضافه شد. از سویی عمر مدارس معمولی هم رو به اتمام است و متاسفانه هر ساله بخشی از این مدارس به دلیل عمر بالایشان به مدارس فرسوده و مدارس در معرض خطر اضافه می‌شوند. گواه این مدعا حوادثی است که تاکنون در مدارس مختلف اتفاق افتاده و در ابتدای امسال نیز تاکنون خبر تخریب دو کلاس درس نیز رسانه‌ای شده است. از آتش‌سوزی در شین‌آباد تا مسمومیت در کاشان باید توجه داشت که نه‌تنها سازه‌ها بلکه امکانات مدارس نیز باید حافظ امنیت و سلامت دانش‌آموزان و کادر آموزشی باشد؛ افرادی که حدود شش ساعت (یا بیشتر) از وقت خود را در مدارس سر می‌کنند. یک جرقه کوچک می‌تواند حادثه‌ای بزرگ برای مدارس به دنبال داشته باشد، مانند آنچه در مدرسه شین‌آباد اتفاق افتاد. حدود 12سال از حادثه آتش گرفتن بخاری نفتی در مدرسه شین‌آباد می‌گذرد؛ حادثه‌ای که دو فوتی داشت و حداقل 27نفر دیگر با جراحات زیاد هنوز در حال طی مراحل درمانی هستند. بارها زیر تیغ جراحی رفتند اما هنوز زخم‌های آن حادثه بر تن و روان دختران شین‌آباد باقی است. تمام اینها به دلیل غیراستاندارد بودن کلاس درس رخ داد؛ از بخاری نفتی و خراب بودن آن تا حفاظ‌های آهنی که امکان خروج دانش‌آموزان از کلاس را غیرممکن می‌کرد. ابتدای آذرماه سال گذشته نیز گازگرفتگی در مدرسه قاضی طباطبایی طاهرآباد در کاشان موجب مسمومیت 28 دانش‌آموز و پنج نفر از اولیای آنها شد. ناگفته نماند که مسمومیت ناشی گاز منواکسیدکربن می‌تواند موجب مرگ شود. البته آن حادثه فوتی نداشت. از این دست حوادث در مدارس کم نیستند. جان باختن کودک پنج‌ساله بر اثر ریزش دیوار مدرسه در روستای بجار شهرستان چابهار تا مصدومیت هفت دانش‌آموز و سه مربی بر اثر ریزش مدرسه‌ای در علی‌آباد کتول در استان گلستان، بخشی از تاریخ حوادث در مدارس کشور هستند. البته علت ریزش مدرسه در علی‌آباد، گودبرداری غیراصولی در جوار مدرسه عنوان شد.
هرچند مسوولان سعی دارند این حادثه را به قدمت ساختمان‌ها ربط بدهند. سوال اینجاست که چرا باید ساختمان‌هایی که بیش از 40 یا 70سال قدمت دارند به عنوان مدرسه انتخاب شوند. مساله ایمن‌سازی مدارس در کدام درجه اهمیت در بین مسوولان وزارت آموزش‌و‌پرورش قرار دارد. ایمنی و امنیت دانش‌آموزان چقدر مهم است. اینکه سال‌های سال در مدارس ما اتفاق‌هایی مانند آتش‌سوزی وسایل گرمایشی غیراستاندارد یا خراب شدن دیوار مدرسه منجر به مرگ دانش‌آموزان می‌شود نمی‌تواند هشداری جدی برای مسوولان در این زمینه باشد؟ قبل از شروع سال تحصیلی سخنگوی سازمان آتش‌نشانی از ایمن نبودن بیش از 50درصد مدارس تهران خبر داد. وقتی در کلانشهر تهران چنین آماری زیر سایه بی‌توجهی مسوولان نادیده گرفته می‌شود از مدارسی که در شهرستان‌ها و شهرهای دورافتاده است چه انتظاری می‌توان داشت. سال‌هاست آموزش‌و‌پرورش وعده جمع‌آوری مدارس کانکسی را می‌دهد اما باز با شروع سال تحصیلی این مدارس همچنان به کار خود ادامه می‌دهند. از طرف دیگر مساله ایمنی ساختمان مدارس فقط محدود به مدارس دولتی نیست؛ چه‌بسا آمار مدارس غیردولتی که ساختمان ایمنی ندارند بیش از مدارس دولتی باشد زیرا اکثر این مدارس در خانه‌هایی راه‌اندازی شده‌اند که قدمت ساخت‌شان به بالای 40سال می‌رسد. موضوع این است که چه کسی مسوولیت نظارت بر ایمنی ساختمان‌های مدارس را برعهده دارد. براساس آخرین آمارهای منتشرشده، 15میلیون و 315هزار و 53نفر در مدارس مشغول تحصیل هستند البته در این بین تاکنون 790هزار دانش‌آموز اقدام به ثبت‌نام نکرده‌اند. با اینکه برآورد نهایی از تعداد دانش‌آموزان بیش از 16میلیون نفر بوده اما آمار رسمی از دانش‌آموزان حاضر در مدرسه حکایت دیگری دارد. طبق همین آمار، 54/13درصد دانش‌آموزان دوره ابتدایی، 57/10درصد دانش‌آموزان دوره متوسطه اول و 60/14درصد دانش‌آموزان دوره متوسطه دوم در مدارس غیردولتی تحصیل می‌کنند. همان مدارسی که از نظر کارشناسان سازه‌هایشان بیش از مدارس دولتی در معرض آسیب است.
یک‌سوم مدارس کشور ایمن نیستند
دکتر فریبرز ناطقی‌الهی، استاد نمونه کشور در مهندسی سازه، زلزله و مدیریت بحران و بنیانگذار مقاوم‌سازی و مدیریت بحران با اشاره به اینکه آمار فرسودگی در مدارس بیش از 20درصد است به «جهان‌صنعت» گفت: بحث فرسودگی با آسیب‌پذیری بالا ارتباط دارد ولی هر ساختمان فرسوده‌ای در مسائل بحران مانند بارندگی، زلزله و … دچار آسیب نمی‌شود. اینکه مسوولان آمار فرسودگی مدارس را 20درصد اعلام کردند، اشتباه است. چه‌بسا قبل از شروع سال تحصیلی سخنگوی سازمان آتش‌نشانی از ایمن نبودن بیش از 50درصد مدارس فقط تهران خبر داده بنابراین آماری که اعلام شده نسبت به واقعیت امر بسیار پایین‌تر است.
وی افزود: حدود 10سال پیش ایمنی تعدادی از مدارس را شخصا ارزیابی کردم و برای آنها طرح‌های مقاوم‌سازی ارائه کردیم اما طبق بررسی‌ها مشخص شد که ساخت‌و‌ساز بیشتر مدارس سراسر ایران مربوط به زمان قبل از آیین‌نامه زلزله یعنی 40سال پیش است بنابراین اکثر سازه‌هایی که به عنوان مدرسه از آنها استفاده می‌شود اصلا مناسب این کار نیستند به‌خصوص در بخش مدارس غیردولتی که اغلب خانه‌هایی با قدمت ساخت بالا و البته بدون در نظر گرفتن استانداردهای مورد نیاز مدرسه از آنها بهره‌برداری می‌شود. در نتیجه بسیاری از ساختمان‌های مدارس و همچنین بیمارستان‌های فرسوده است.
دکتر ناطقی‌الهی با بیان اینکه زنگ خطر به صدا در آمده است، بیان کرد: مساله مهم حفظ جان دانش‌آموزان است. اینکه مدارس ما در ساختمان‌هایی است که عموما بالای 40سال قدمت دارند و اصلا بازسازی نشده‌اند زنگ خطری است که باید به آن توجه کرد. نباید دست روی دست بگذاریم تا حادثه‌ای تلخ رخ دهد. این در حالی است که به تازگی موضوع مهم دیگری هم گریبان کشور را فراگرفته است؛ بحث فرونشست معضلات جدیدی را برای شهرهای مانند اصفهان ایجاد کرده است. البته نباید فراموش کرد که معضل فرونشست تنها به مدارس محدود نمی‌شود و بافت‌های شهری و غیر‌شهری را درگیر کرده است.
او ادامه داد: از آنجایی که در مدیریت آب‌های زیرزمینی ضعیف عمل شده، بیش از 70درصد کشور درگیر پدیده فرونشست شده است. حتی سقف مدرسه‌ای که اخیرا در اصفهان فروریخت، پیامد همین معضل فرونشست است. بعد از خراسان، اصفهان و تهران فرونشست بسیار وحشتناک و بالایی دارند بنابراین باید انتظار ریزش سقف در خانه‌های فرسوده را داشت. وقتی ستون و به طورکلی زیر پایه‌های دیوار فرو می‌ریزد، ساختمان مقاومت‌اش را از دست می‌دهد. در چنین شرایط بحرانی باید منتظر هر اتفاقی بود.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه مسوولان در این‌باره اطلاع کافی دارند اما به دلیل مشکلات اقتصادی مسوولیت را بین یکدیگر پاسکاری می‌کنند، گفت: طبیعتا مسوولان مربوطه نسبت به مشکلات فرسودگی مدارس آگاهی دارند چراکه افرادی مانند من 10سال پیش درخصوص این موضوع هشدارهای لازم و کامل را دادیم اما متاسفانه به خاطر مشکلات اقتصادی که در این چندساله رخ داده، ایمن‌سازی کاهش پیدا کرده است. این در حالی است که مشکلات اساسی در بناهای مدارس وجود دارد اما اغلب به دلیل اینکه آموزش‌و‌پرورش اعتباری برای رفع آنها ندارد نادیده گرفته می‌شوند. از یک طرف برخی مسوولان از ایمن نبودن مدارس خبر می‌دهند و از طرف دیگر مسوولان آموزش‌و‌پرورش سعی در رد این ادعا دارند.
وی افزود: به نظرم تنها راهکار برای آرامش و آسایش فرزندانمان احیای دوباره طرح ایمن‌سازی مدارس است البته که بیمارستان‌ها و اورژانس و به طور کلی ساختمان‌های که خدمات عمومی ارائه می‌کنند و تاسیسات نفتی، آب، برق و گاز با یک برنامه بسیار جدی ایمن‌سازی شوند. البته این طرح سال‌های گذشته وجود داشت اما به دلیل مسائل ملی فراگیر نشد. در نهایت دو راه وجود دارد؛ یکی ادامه همین روند فعلی یعنی عدم توجه به یک امر حیاتی است که مسلما در مدت بسیار کوتاه منجر به اتفاق‌های ناگواری در کشور می‌شود. دیگری احیای دوباره ایمن‌سازی ساختمان‌های ناایمن است که راهکارهای متفاوتی نیز دارد. این روزها شرایط ساختمان‌های ناایمن بحرانی است و اگر به آن بی‌توجه باشیم، طی یک‌سال اخیر حداقل 100 مدرسه بر سر دانش‌آموزان آوار می‌شود. به همین خاطر نیازمند توجه جدی به این موضوع هستیم زیرا اگر همین امروز هم ایمن‌سازی مدارس را شروع کنیم باز هم 20سال عقب خواهیم بود.
گفتنی است بنا بر آخرین آمار اعلام‌شده از سوی دستگاه‌های نظارتی مانند آتش‌نشانی، یک‌سوم مدارس کشور ایمن نیستند. این رقم یعنی بالغ بر 30درصد مدارس از امنیت سازه‌ای لازم محروم‌اند و احتمال اینکه اتفاقی فاجعه‌بار رخ دهد کم نیست. اینکه مسوولان آموزش‌و‌پرورش درصدد نقض یا تکذیب اخبار برآیند دردی را درمان نمی‌کند. سوال اینجاست که چه کسی به مدارس غیردولتی در خانه‌های مسکونی بدون اینکه سازه مناسب مدرسه داشته باشند مجوز فعالیت می‌دهد؟ چه کسی مسوول نظارت بر ساختمان مدارس قبل از بازگشایی است و چرا باید در این مدت زمان کوتاه سقف دو کلاس خراب شود؟
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد