سایه تردید بر سر توافق نفتی

گروه انرژی- اوپک مهم‌ترین نهاد بین‌المللی تعیین قیمت نفت که برای گرفتن حق و حقوق تولید‌کنندگان نفت شیل تشکیل شده بود و با تاثیر در سیاست بین‌الملل دنیا یکه‌تازی می‌کرد این روز‌ها حال خوشی ندارد و از رمق افتاده است .
این نهاد در طول حیات خود دچار فرازوفرودهای بسیاری شده است از نفت ۵ دلاری تا نفت بالای ۱۰۰ دلار و حالا هم نفت ۲۰ دلاری.
اما اوپک حالا و در اوایل دهه سوم قرن بیست و یک، سرنوشت عجیبی پیدا کرده اس ت، رقابت‌های داخلی سران کشورهای عضو اوپک و سهم‌خواهی بیشتر از بازار به پاشنه آشیل این نهاد تبدیل شده است.
از یک سو کشورهای صادر‌کننده نفت خارج از اوپک در تصمیم‌گیری‌های این نهاد رخنه کرده و از سوی دیگر به بازار آمدن نفت شیل آمریکایی‌ها اوضاع را برای اوپک بد تر کرده است .
کارشناسان معتقدند با این اوضاع و احوال و تصمیم‌گیری‌های عجیب برخی از کشور‌های عضو و غیر عضو اوپک دیگر نباید به این سازمان که روزی قرار بود عدالت را در اقتصاد جهانی ایجاد کند، دل بست .
اکنون نجات بازار در گرو موافقت آمریکا با کاهش تولید نفت است. تولیدکنندگان بزرگ نفت دنیا از جمله عربستان و روسیه در شرایطی با کاهش تولید موافقت می‌کنند که آمریکا به آنها بپیوندد.
اگرچه برخی از تحلیلگران معتقدند تا زمانی که همه‌گیری ویروس کرونا میلیاردها نفر را خانه‌نشین کرده است کاهش ۱۰ میلیون بشکه‌ای تولید روزانه نفت جهان نیز نمی‌تواند به تقویت قیمت نفت کمک موثری بکند، اما به نظر می‌رسد اوپک و متحدانش می‌خواهند با همراه کردن آمریکا و سایر کشورهای تولید‌کننده نفت‌، برای این بازار که رو به فروپاشی است زمان بخرند.
به گفته کارشناسان کاهش تولید تنها پر شدن ذخایر جهانی را به تعویق می‌اندازد ولی تا زمانی که همه گیری ویروس کرونا میلیاردها نفر را خانه نشین کند، مازاد عرضه نفت ادامه خواهد داشت.
کاهش تولید ۱۰ میلیون بشکه‌ای در برابر نرخ تولید امروز اتفاق می‌افتد که سه میلیون بشکه در روز بالاتر از ماه گذشته است. از آن زمان عربستان ‌سعودی تولید خود را افزایش داده و احتمالا میزان کاهش را بر اساس این تولید بیشتر پیشنهاد خواهد داد.به این ترتیب، ۱۰ میلیون بشکه در روز کاهش پیشنهاد شده احتمالا ۵/۶ میلیون بشکه خواهد بود.
به گفته کامرز بانک، تحت این شرایط رسیدن به یک قرارداد بسیار دشوار خواهد بود. تحلیلگران این بانک با اشاره به مذاکرات بین طرف‌های مختلف از جمله رییس‌جمهور آمریکا می‌گویند: «۵/۶ میلیون بشکه در روز کاهش تولید کمک زیادی به مازاد عرضه نفت که در حال حاضر ۲۰ میلیون بشکه در روز است نمی‌کند.»
امید به یک پیمان جهانی جدید
با این وجود گفته می‌شود عربستان و روسیه به یک قرارداد تاریخی برای کاهش تولید نزدیک شده‌اند ولی موفقیت آنها در گرو مشارکت آمریکا و سایر کشورهای غیراوپک است.
رییس صندوق دولتی سرمایه‌گذاری‌های مستقیم روسیه اعلام کرده است: روسیه و عربستان سعودی به توافق نفتی در چارچوب اوپک‌پلاس نزدیک شده‌اند.
رییس صندوق سرمایه‌گذاری‌های مستقیم روسیه با بیان اینکه روسیه به توافق نفتی در چارچوب اوپک‌پلاس پایبند است، اظهار کرد: ما به همراه عربستان سعودی مسیر طولانی پیمودیم و دشواری‌های مشکلات زیادی را برطرف کردیم.
وی افزود: بسیاری شک داشتند که توافق اولیه برای کاهش تولید نفت در قالب اوپک‌پلاس به دست می‌آید اما ما به آن دست یافتیم.
دمیتریف گفت: معتقدم ما بسیار نزدیک‌تر از آنچه که بسیاری تصور می‌کنند به توافق (برای کاهش نفت) نزدیک شده‌ایم. من فکر می‌کنم که بازار نفت این را درک می‌کند.
وی ادامه داد: توافق برای کاهش تولید نفت بسیار مهم است و به بازار جهانی نفت ثبات می‌بخشد. ما به این توافق بسیار نزدیک شده‌ایم.
به گفته دمیتریف، جهان امروز در آستانه رکود اقتصادی قرار گرفته است. این نمونه‌ای است که ما باید با آمریکا همکاری کنیم تا اقتصاد جهانی و بازار جهانی نفت ثبات یابد.
این مقام روس گفت: اگر بازار نفت تثبیت نشود، آمریکا ممکن است تا ۱۰ میلیون فرصت شغلی را از دست دهد.
وی افزود: من فکر می‌کنم که روسیه، عربستان سعودی، آمریکا و برخی کشورهای دیگر باید برای تثبیت بازار جهانی نفت اقدام کنند تا اوضاع جهان که در آستانه بزرگ‌ترین رکود قرار گرفته، بهتر شود.
سنگ‌اندازی ترامپ
در این میان اما دونالد ترامپ رییس‌جمهوری آمریکا گفته است اوپک از وی برای درخواست از تولید‌کنندگان آمریکایی جهت کاهش تولید نفت تقاضایی نکرده است.
این در حالی است دونالد ترامپ هفته گذشته اعلام کرد واسطه قرارداد بین عربستان و روسیه برای کاهش ۱۰ تا ۱۵ میلیون بشکه از تولید نفت جهان شده است. این اظهارات او قیمت نفت را افزایش داد. ترامپ تا حالا تمایل چندانی به پیوستن به قرارداد کاهش تولید نشان نداده است و تهدید کرده اگر قیمت نفت در همین حد پایین باقی بماند، بر واردات نفت کشورش عوارض وضع خواهد کرد.
سایر تولید‌کنندگان اما تا حدودی موضع خود را برای پیشنهاد کاهش تولید نفت مشخص کردند.
عربستان
عربستان اعلام قیمت رسمی فروش نفت خود را به تعویق انداخته است و منتظر نتایج اجلاس عرضه‌کنندگان نفت است. عربستان پس از فروپاشی ائتلاف و متحدانش در اواخر مارس تولید نفت خود را از اول آوریل تا ۱۲ میلیون بشکه در روز افزایش داده است و به دنبال آن صادراتش هم بالا می‌رود. عربستان تاکید کرده دیگر بار اضافی کاهش تولید را بر دوش نمی‌کشد.
روسیه
روسیه در صورت پیوستن آمریکا به قرارداد جدید کاهش تولید، یک میلیون بشکه در روز تولید خود را پایین می‌آورد. ولادیمیر پوتین گفت کاهش ۱۰ میلیون بشکه در روز از تولید نفت دنیا ممکن است و این کشور در صورت مشارکت همه تولیدکنندگان آماده همکاری است ولی بیش از یک دهم بار کاهش تولید را بر عهده نمی‌گیرد.
برزیل
برزیل که در فوریه ۰۶/۳ میلیون بشکه نفت تولید کرده، تولید نفت خود را در پاسخ به سقوط قیمت آن کاهش خواهد داد. این کشور ۱۰۰ هزار بشکه در روز تولید خود را کم می‌کند و سکوهای نفتی پرهزینه خود را در آب‌های کم عمق می‌بندد.
نروژ
نروژ در فوریه ۰۷/۲ میلیون بشکه در روز نفت تولید کرد و بزرگ‌ترین تولید‌کننده غرب اروپاست. این کشور اعلام کرد در صورت بسته شدن یک قرارداد بین‌المللی برای کاهش تولید، تولید خود را پایین خواهد آورد. نروژ کمتر از دو درصد عرضه جهانی نفت را تولید می‌کند.
کانادا
وزیر نفت ایالت آلبرتای کانادا گفت در قرارداد کاهش تولید اوپک و متحدانش برای حل مشکل سقوط قیمت نفت مشارکت خواهد کرد. کانادا در فوریه ۷۸/۵ میلیون بشکه در روز نفت تولید کرد.
عراق
عراق با تولید ۶۲/۴ میلیون بشکه در روز نفت در ماه مارس، دومین تولیدکننده بزرگ اوپک است. عراق خوش‌بین است اوپک و متحدانش در نشست نهم آوریل به یک قرارداد جدید در تولید نفت می‌رسند. وزیر نفت عراق اعلام کرد تمام تولیدکنندگان از جمله آمریکا، کانادا و نروژ در یک قایق نشسته‌اند و باید برای رسیدن به اهداف مشترک همکاری کنند.
امارات
امارات با سه میلیون بشکه در روز تولید نفت در ماه مارس پس از عربستان تولید خود را افزایش داده و سومین تولیدکننده بزرگ اوپک است. شرکت ملی نفت ابوظبی بیش از چهار میلیون بشکه در روز نفت در آوریل تولید و بیش از ۱۰۰ میلیون بشکه نفت‌‌خام و میعانات گازی در مارس صادر کرده است. امارات اعلام کرد یک نشست اضطراری بین اوپک و سایر تولیدکنندگان نفتی برای ثبات بازار نفت الزامی است.
نیجریه
بزرگ‌ترین تولید‌کننده نفت آفریقا اعلام کرد برای بازگرداندن ثبات به بازار جهانی نفت همکاری کند.
سیگنال مثبت به بازار
با تمام این اوصاف قیمت‌های نفت روز سه‌شنبه با امید به یک پیمان جهانی جدید جهش داشت.
بهای معاملات آتی نفت برنت ۹۳ سنت معادل ۸/۲ درصد افزایش یافت و به ۳۳ دلار و ۹۸ سنت در هر بشکه رسید. این در حالی است که نفت برنت روز دوشنبه بیش از سه درصد سقوط کرده بود.
بهای معاملات آتی وست تگزاس‌اینترمدییت آمریکا نیز بر خلاف کاهش هشت درصدی که در روز قبل ان تحربه کرده بود، ۷۹ سنت معادل ۰۳/۳ درصد افزایش پیدا کرد و به ۲۶ دلار و ۸۷ سنت در هر بشکه رسید.
احتمال سقوط نفت به زیر ۱۰ دلار
در این میان اما آنچه تجار موجب نگرانی تجار شده این است که اگر تولیدکنندگان بزرگ جهان نتوانند در مورد کاهش عرضه نفت توافق کنند، بازارهای نفت تحت فشار فیزیکی شدیدی قرار خواهند گرفت و حتی احتمال سقوط قیمت نفت به زیر ۱۰ دلار نیز وجود دارد.
طبق گزارش جدید موسسه مالی اعتباری فیتچ، سقوط تقاضا و افزایش عرضه می‌تواند منجر به به وجود آمدن ۲۰ میلیون بشکه نفت مازاد در روز می‌شود.
تحلیلگران فیتچ می‌گویند: در حالی که احتمال رد شدن از ظرفیت اسمی ذخیره نفت اندک است، احتمال این زیاد است که حجم بالای عرضه مازاد باعث فرسایش و خستگی زنجیره لجستیکی جهانی خواهد شد و قیمت نفت برنت به قیمت‌های تک‌رقمی سقوط خواهد کرد.
همچنین نتیجه نظرسنجی از ۳۰ اقتصاددان، استراتژیست و تاجر نفت نشان داد که سقوط شدید قیمت‌های نفت به پایان نرسیده است و احتمالا در سه ماهه دوم ادامه خواهد داشت.
اقتصاددانان شرکت‌کننده در نظرسنجی سی‌ان‌بی‌سی معتقدند شوک تاریخی تقاضای نفت که به علت شیوع ویروس کرونا به وجود آمده در سه ماهه جاری بدتر خواهد شد که این هرگونه تلاش تولیدکنندگان سنگین‌وزنی مانند روسیه و عربستان سعودی برای کاهش تولید و متوازن کردن بازارها را در سایه خود قرار خواهد داد.
یافته‌های این تحقیق سی‌ان‌بی‌سی نشان می‌دهد که جهش قیمت نفت به دنبال هر گونه توافق عربستان سعودی و روسیه که انتظار می‌رود منجر به کاهش تولید ۱۵ میلیون بشکه‌ای (معادل ۱۰ درصد از عرضه نفت در جهان) شود، موقتی خواهد بود.
طبق میانگین پیش‌بینی ۳۰ استراتژیست، تحلیلگر و تاجر شرکت‌کننده در نظرسنجی سی‌ان‌بی‌سی (۱۲ نفر از ۳۰ نفر)، قیمت شاخص برنت که بارومتر (فشارسنج) ۷۰ درصد از نفت تبادل شده در جهان است، احتمالا در سه ماهه جاری به میانگین ۲۰ دلار بسنده خواهد کرد.
هر چند یک سوم این افراد (۹ نفر از ۳۰ نفر) معتقدند قیمت‌ها در این سه ماهه به زیر ۲۰ دلار افت خواهند کرد.
در بین بدبین‌ترین‌ها دنیل‌ هاینز از بانک ای‌ان‌زی پیش‌بینی کرد که قیمت برنت به محدوده ۱۵ دلار وارد خواهد شد، در حالی که یوهانس بنیگنی از جی‌بی‌سی انرژی پیش‌بینی کرد که قیمت هر دو شاخص نفت موقتا به حدود ۱۰ دلار برسد.
بر همین اساس کارشناسان بر این باورند که اکنون زمان آن رسیده تا کشورهای تولید‌کننده نفت به یک توافق همه‌جانبه برای متعادل کردن بازار و بهبود قیمت نفت دست بزنند چرا که ادامه این شرایط به سود هیچ‌یک از انها نخواهد بود.
اوپک، روسیه و ۹ متحد دیگر آنها قرار است روز پنجشنبه (۲۱ فروردین‌ماه) نشستی فوق‌العاده از طریق وبینار برگزار کنند تا درباره توافق کاهش تولید و برقراری آتش‌بس جنگ قیمتی ریاض و مسکو مذاکره کنند.
کشورهای G20 نیز جمعه وزرای نفت خود را به اجلاسی اضطراری می‌فرستند. وزیران نفت G۲۰ پس از تلاش عربستان سعودی و آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) برای حمایت از صنعت نفت که از همه‌گیری ویروس کرونا آسیب‌دیده است، یک نشست اضطراری برگزار می‌کنند.
فاتح بیرول، رییس آژانس بین‌المللی انرژی، اعلام کرد میلیون‌ها شغل و ثبات اقتصاد جهانی در معرض خطر است و مذاکرات روز جمعه با هدف یافتن راهی برای حمایت از بازارهای انرژی حین رویارویی با بحران برگزار می‌شود.
این نخستین باری است که G۲۰ به‌طور اختصاصی برای رسیدگی به مسائل انرژی نشستی اضطراری تشکیل داده و این مساله نشان‌دهنده عمق نگرانی از سقوط قیمت نفت است.
به گفته فاتح بیرول‌، انرژی مازاد عرضه ناشی از بحران ویروس کرونا، بر بازار نفت سنگینی می‌کند.
رییس آژانس بین‌المللی انرژی، معتقد است این مازاد عرضه در حال رسیدن به حدی است که می‌تواند پیامدهای قابل توجهی برای ثبات اقتصاد جهانی و میلیون‌ها کارگر شاغل در صنعت نفت و گاز داشته باشد. وظیفه اصلی G۲۰ فراهم آوردن و حفظ ثبات مالی و اقتصادی بازارهای جهانی است.