نارضایتی مراجع تقلید از گشت ارشاد

«جهان‌صنعت»‌- رییس‌جمهور بار دیگر درباره بحث «حجاب»‌ اظهارنظر کرده و خواستار «پاس داشتن فرهنگ جامعه»‌ شده است. مسعود پزشکیان که به تازگی در نشستی با شماری از استادان و صاحب‌نظران جامعه‌شناسی در ارتباط با مسائل گوناگون حوزه فرهنگ و جامعه اظهارنظر کرده، در بخشی از سخنانش با تاکید بر اینکه «دولت به رهنمودهای اصحاب فرهنگ و جامعه‌شناسان نیاز دارد» از آنان خواسته به دولت کمک کنند و به دولت پیشنهاد بدهند که چگونه «مسیر برون‌رفت جامعه از گرفتاری‌ها و مشکلات»‌ را هموار کند. او که در بخشی از سخنانش به نگاه‌های متفاوت به موضوع حجاب و انتقادهای برخی استادان و جامعه‌شناسان حاضر در این نشست نسبت‌به سیاست‌های حاکم در بحث حجاب اشاره کرده، در واکنش به این دغدغه‌ها و مطالبات گفته: «در زمینه حجاب باید سوی دیگر ماجرا را هم در نظر داشته باشید که توسعه مستلزم احترام به فرهنگ جامعه است.» پزشکیان معتقد است: «اگر فرهنگ جامعه را مسخره کنیم، دیگر امکان تغییر و تفاهم وجود نخواهد داشت.» رییس‌جمهور همچنین می‌گوید: «کسی که روشنفکر است و حرف از تغییر می‌زند، اگر به فرهنگ دیگری احترام نگذارد، دعوا و جنگی پیش می‌آید که نباید اتفاق بیفتد. به هر حال باید فرهنگ جامعه را پاس بداریم.»
همزمان با برگزاری این نشست با حضور رییس‌جمهور و شماری از استادان و صاحب‌نظران حوزه جامعه‌شناسی، یکی از اعضای شورای مرکزی مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه نیز در ارتباط با دیدگاه‌های گوناگون درخصوص مقوله حجاب اظهارنظر کرده و مشخصا‌ با اشاره به صحبت‌های اخیر آیت‌الله مکارم شیرازی درباره غیرصحیح و غیرعملی بودن حجاب اجباری گفته است: «آیت‌الله مکارم هم به همین نتیجه رسیده که طرح‌هایی که در مجلس به تصویب می‌رسد، جز اینکه هزینه‌های دولت را افزایش دهد، نتیجه‌ای نمی‌دهد.» اشاره محمدعلی ایازی از قضا بخشی از سخنان آیت‌الله مکارم شیرازی است که ظاهرا‌ در دیدار هفته گذشته رییس‌جمهور با شماری از مراجع و علمای قم مطرح شد و البته با توجه به همزمانی انتشار اخبار این دیدارها با تحولات سیاسی و امنیتی منطقه و حمله قریب‌الوقوع ایران به اسرائیل، چندان موردتوجه افکار عمومی و رسانه‌ها قرار نگرفت. این در حالی بود که آیت‌الله مکارم شیرازی در بخشی از سخنانش در دیدار رییس‌جمهور مشخصا به بحث «حجاب اجباری»‌ اشاره کرده و گفته بود: «در مساله حجاب، به صورت اجباری، نه عملی هست و نه صحیح. حجاب هم باید به یک صورت عادلانه‌ای حل شود.» این اظهارنظر از زبان یک مرجع تقلید شیعه و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم که برخی منابع خبری داخلی ازجمله پایگاه خبری-تحلیلی رویداد24 به آن پرداختند، در حالی مطرح شده بود که پیش از این هم این مرجع تقلید با لحنی ملایم‌تر به نامه‌های مردم درباره حجاب اشاره کرده و گفته بود: « بر فرض با فشار انسان این روسری را یک قدری جلو بیاورد، اینکه عفاف و حجاب نیست!» آیت‌الله آملی لاریجانی تاکید کرده بود که «آشفته‌بازار مساله حجاب و عفاف با سرنیزه حل نمی‌شود.» مواضعی که باعث شده حالا برخی ناظران از این سخن بگویند که به ظاهر بخشی از چهره‌های شاخص مذهبی و حتی بعضی از مراجع تقلید نیز نسبت‌به رویکرد حاکمیت در مقابله با بی‌حجابی ناراضی هستند یا دست‌کم آنچه را تحت عنوان سختگیری‌های حاکمیت مورد اشاره قرار می‌دهند، راهگشا و موثر نمی‌دانند.
آیت‌الله سیدمحمدعلی ایازی که او نیز از مدرسان برجسته حوزه علمیه قم است، حالا در این رابطه اظهارنظر کرده و می‌گوید: «مراجع تقلید قم همگی از آنچه تحت‌عنوان گشت ارشاد در جریان بوده ناراضی بودند و سال‌ها پیش مراجع تقلید نجف هم نسبت به موضوع حجاب اجباری اعتراض کرده بودند.» این عضو شورای مرکزی مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه گفته است: «تا جایی که من می‌دانم مراجع تقلید گشت ارشاد را امری فراتر از قانون و رفتاری می‌دانند که اصلا هیج مبنایی در فقه اسلامی ندارد.» آیت‌الله ایازی درباره نظر مراجع درخصوص وضع قوانین تنبیهی مرتبط با حجاب نیز اظهارنظر کرده و گفته است: «اینکه قوانینی به شکل تنبیهی وضع شود هم مشکل جدی دارد. مراجع می‌گویند اگر مساله حجاب یک مسوولیت شرعی است، قوانین تنبیهی افراد را منضبط و به سمت قانون تشویق نمی‌کند. مسائل دینی، امر فرهنگی است و مسائل فرهنگی راه‌حل‌های خاص خودش را می‌طلبد.» او همچنین با اشاره به نظر بنیانگذار جمهوری اسلامی درباره امر به معروف و نهی از منکر گفته است: «مرحوم امام در بخش نهی از منکر متعرض شدند و گفتند اگر یک نهی از منکر، منجر به نفرت‌پراکنی شود و نفرت ایجاد کند، آن فعل نه‌تنها واجب نیست بلکه حرام می‌شود.»
این مدرس حوزه علمیه قم همچنین از نگرانی بخش سنتی حوزه سخن گفته و خاطرنشان کرده است: «بخش سنتی حوزه علمیه نگران نوعی ولنگاری در جامعه است. درباره حجاب هم دو نظر وجود دارد؛ یک نظر می‌گوید حجاب یک امر دینی انتخابی است. یک نظر می‌گوید یک امر دینی است که حکومت نسبت به آن مسوولیت و وظیفه دارد. کسانی که نظر دوم را دارند باید توجه کنند حکومت چه کاری باید بکند که به نتیجه اجتماعی مطلوب برسد؟ آیا روش‌هایی که در گذشته برای تحقق این واجب دینی انجام شده، مفید و موثر بوده یا منجر به تشدید عدم اجرای آن شده است؟»
ایازی که بر این باور است که «نحوه برخورد حاکمیت با مساله حجاب از نظر ما بی‌فایده بوده اما افرادی که قائل به مسوولیت حاکمیت هستند، کاری به این وجه ماجرا ندارند»، می‌گوید: «بعضی هم به روی خودشان نمی‌آورند؛ مثل ماجرای فیلترینگ. برای این افراد، این مساله یک پز و شعار دینداری است. این طیف می‌خواهند بگویند ما طرفدار ارزش‌های دین هستیم.» او که دیدگاه نخست که حجاب را یک امر دینی شخصی می‌داند، مختص جریان نواندیش دینی خوانده، در این رابطه می‌گوید: «حجاب، حق انتخاب افراد است. اگر خیلی علاقه‌مند به اجرای آن هستید، باید از راهکارهای فرهنگی استفاده کنید.» ایازی همچنین با اشاره به دیدار 10سال پیش عده‌ای از مدرسان حوزه علمیه قم با مراجع نجف می‌گوید: «آنها گفته بودند این کاری که شما می‌کنید (حجاب اجباری) غلط است. در عراق این کار را نکردند و وضعیت حجاب به مراتب بهتر از ایران است.» این مدرس حوزه علمیه قم همچنین با اشاره به رویکرد مجلس در قبال بی‌حجابی گفت: «مجلس می‌گوید ما دخالت مستقیم نمی‌کنیم و از طریق دوربین، افراد بی‌حجاب را جریمه می‌کنیم ولی همین کار هم مورد تایید نیست چون یک فساد مالی ایجاد می‌کند و دارای اشکال است.»