اساس دین بر آزادی است و حجاب را باید آزادانه پذیرفت

آیت‌الله اسدالله بیات زنجانی در دیدار اعضای شورای مرکزی انجمن‌اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها طی سخنانی گفت: «اصلی که هم پشتوانه‌ کلامی دارد، هم پشتوانه‌ فلسفی، هم پشتوانه‌ عرفانی، هم پشتوانه‌ قرآنی و هم پشتوانه‌ روایی آزادی است. آیا آزادی حق است؟ ما می‌گوییم آزادی فوق حق است. آزادی بالاتر از حق است. چرا؟ برای اینکه آزادی را نمی‌شود حذف کرد. طرف می‌تواند بگوید من از حقم می‌گذرم اما کسی نمی‌تواند بگوید من از آزادی‌ام می‌گذرم. آزادی قابل گذشت نیست. من اینگونه تعبیر می‌کنم که آزادی مقوّم ذات انسان است. آزادی جزو ذاتیات انسان است.» این مرجع تقلید شیعه همچنین گفت: «آزادی را اگر از انسان بگیرید، دیگر خبری از انسان نخواهد بود. نمی‌توان گفت او انسان است ولی آزاد نیست. انسان غیرآزاد انسان نیست. به او می‌گویند ربات. آزاد یعنی چه؟ یعنی خودش باید برای خودش تصمیم بگیرد و نه دیگری. آزادی نه قابل سلب است و نه قابل ازدیاد و کم کردن و اضافه کردن. آزادی خدادادی است. خدا من را جبرا آزاد خلق کرده است.»
آیت‌الله بیات زنجانی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه «بحثی در کفایه مطرح است که آیا انسان در آزادی آزاد است یا آزاد نیست»، گفته است: «بسیاری از آقایان معتقدند که انسان در آزادی آزاد است. ما معتقدیم که انسان در آزادی مجبور است. انسان نمی‌تواند آزاد نباشد. نمی‌تواند بگوید من می‌خواهم آزاد باشم یا نباشم چراکه آزاد آفریده شده و مبنای دین هم بر آزادی است.» او همچنین گفت: «ما یک بحث فنی داریم که این «لا اکراه» در تعبیر «لا اکراه فی‌الدین» اخباری است یا انشایی؛ اگر به معنی اخبار باشد، معنی‌اش این است که اسلام خبر می‌دهد که در ذات دین اکراه نیست. نگاه دیگر می‌گوید «لا اکراه» معنایش «لا تکره» است، یعنی مجبور نکنید، اجبار نکنید مردم را، مردم را با اجبار به مساله‌ای سوق ندهید. پس چه به معنی اخبار باشد و چه به معنی انشا، در هر دو صورت، اکراه با آزادی نمی‌سازد و اساس دین بر آزادی است.» این مرجع تقلید شیعه تصریح کرد: «من معرفت را با آزادی می‌پذیرم، توحید را آزادانه می‌پذیرم، معاد را آزادانه می‌پذیرم، حجاب را آزادانه می‌پذیرم. اگر آزادی نباشد که پذیرش معنا پیدا نمی‌کند.» آیت‌الله بیات زنجانی همچنین خاطرنشان کرد: «من دموکراسی را هم این‌گونه معنا می‌کنم: جایی که انسان می‌تواند آزادی خودش را دست‌نخورده نشان بدهد. این دموکراسی است. ظهورش هم با انتخابات است. من باید آدم خودم را بشناسم و این با آزادی است. همیشه این را گفته‌ایم و باز هم عرض می‌کنم که ما بهشت و جهنم اجباری نداریم بلکه بهشت و جهنم انتخابی است. انسان خودش انتخاب می‌کند. جوهره انسان با این چند چیز متقوم است؛ فهمیدن، ارزیابی کردن، مقایسه کردن، علاقه‌مند شدن و خواستن. اگر اینها شد، آزادی معنا پیدا کرده است. من باید بفهمم، ارزیابی کنم، مفاسد را ببینم، تبعات را ببینم، برکات را ببینم و از آن طرف میل هم داشته باشم و بخواهم. یکی از شرایط آزادی میل است.»