فرصت‌ها و موانع جذب گردشگر از کشورهای همسایه

اسرافیل شفیع‌زاده*
تجربه بسیاری از کشورهای پیشرو در مقوله گردشگری نشان می‌دهد کشورهایی که اساسا تمرکزشان بر جذب همسایگان است، معمولا اقداماتشان موفقیت‌آمیز بوده یعنی اگر کشوری درصدد توسعه پایدار گردشگری است، لزوما باید نگاه اصلی خودش را متوجه کشورهای همسایه خود کند.
این وضعیت درخصوص بسیاری از کشورهای جنوب شرق آسیا وجود دارد. اگر تایلند را در نظر بگیرید متوجه می‌شوید که سهم بزرگی از گردشگران این کشور از کشورهای پیرامون آن به تایلند سفر می‌کنند. در این مورد ویتنام نیز وضعیت مشابهی دارد. در مورد کشورهای منطقه خاورمیانه نیز باز وضعیت به همین ترتیب است و مطالعه طیف وسیعی از کشورهای منطقه نشان می‌دهد، نقش همسایگان در جریان گردشگری این کشورها نیز بسیار تعیین‌کننده است.
جالب است بدانید که میزان گردشگر ورودی از آذربایجان به ایران یک زمانی قابل توجه بوده است اما الان وضعیت اینگونه نیست و به هر ترتیب به سبب داستان‌هایی که بعد از ماجرای دالان لاچین به وجود آمد و با قدرت‌نمایی که ایران در مرز داشت، این اتفاقات بر جریان گردشگری بین دو کشور اثر گذاشت. در واقع باید گفت بعد از شیوع بیماری کرونا در سال۲۰۱۹ گردشگری ایران و جمهوری آذربایجان افول کرد و پس از آن هم هنوز به شرایط قبل باز نگشته است.
در گذشته مرزهای بیله‌سوار و آستارا و مرز خداآفرین از جمله مرزهایی بودند که فعال بوده‌اند و تجارت چمدانی از مرزهای دو کشور ایران و جمهوری آذربایجان در جریان بود. بسیاری صبح‌ها از جمهوری آذربایجان به ایران آمده، اجناس موردنظر خود را خریداری کرده و بعدازظهر به کشور همسایه باز می‌گشتند.
الان اما این جریان گردشگری به محاق رفته و گردشگری ایران و آذربایجان دچار سقوط شده است. به بیان دیگر نوعی بحران گردشگری به تبع بحران سیاسی بین دو کشور ایجاد شده و متاسفانه برای قفقاز هم ترکیه جای ایران را گرفته است. به نظرم در این شرایط وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی بدون جلب نظر دیپلمات‌های برجسته وزارت امور خارجه در کنترل این کشتی گردشگری درگیر در دریای متلاطم مشکل خواهد داشت. توجه داشته باشید که مشکلات با افغانستان هم به نوعی دیگر وجود دارد و می‌توان نمود آن را در مورد وضعیت توریست‌های درمانی از این کشور هم دید.
در هفته‌های اخیر اما خبر خوب برقراری پرواز دمام به مشهد را شاهد بودیم و پس از یک دهه به نظرم ورود دوباره گردشگران از عربستان به مشهد، پس از وقفه‌ای طولانی اتفاق مثبتی بود. با این همه باید پذیرفت که از میزان ورود گردشگران کویتی، عمانی، اماراتی‌ها و قطری‌ها به ایران کاسته شده است. در دوران آقای خاتمی روند ورود گردشگر از کشورهای حوزه خلیج‌فارس شتاب گرفت اما بعد از تنش‌های سیاسی در منطقه خصوصا بعد از تنش‌های هشت‌سال اخیر با عربستان با افول در بخش گردشگری رو‌به‌رو شدیم.
در نهایت درخصوص عربستان نیز باید توجه داشت که در گذشته هر ساله گروه‌های بزرگی از شیعیان این کشور به مشهد و قم می‌رفتند و نباید از این ظرفیت غفلت شود.
* عضو جامعه تورگردانان ایران