رستگاری بورس در جراحی ارزی؟

گروه بورس- روز گذشته بازار سرمایه بار دیگر شاهد رفتارهای متفاوت و غیرقابل پیش‌بینی جریان پول بود. فعالان بازار که همچنان از روند حرکتی این نقدینگی شگفت‌زده‌اند، به ‌طور دقیق نمی‌دانند این پول از کجا وارد می‌شود و چرا چنین بی‌محابا عمل می‌کند. یکی از نمادهایی که توجه بسیاری را جلب کرد، شستا بود. خرید سنگین این نماد، بسیاری از سهامداران و تحلیلگران را به تفکر واداشت و سوالات زیادی درباره ماهیت این نقدینگی و هدف آن به میان آمد. این اتفاق درست در شرایطی رخ داد که به باور کارشناسان، ترس از فشار فروش و موج عرضه در بازار افزایش یافته است. بازار روز گذشته در حالی حرکت خود را آغاز کرد که به سنگرهای کلیدی و اهدافی که تکنیکالیست‌ها برای شاخص تعریف کرده بودند، نزدیک شده بود. این نزدیکی باعث شد موج عرضه در بسیاری از نمادها تقویت شود و بازار واکنش‌های مختلفی نشان دهد. آنچه از این روند قابل مشاهده بوده، حضور سه نوع جریان نقدینگی در بازار است. بخش اول، پول‌هایی است که خارج از بازار بوده و صرفا برای خرید سهم وارد می‌شود. این جریان به معیارهای بنیادی یا ارزشگذاری‌های سنتی اهمیت نمی‌دهد و تنها بر نمادهایی با قابلیت نقدشوندگی و ترندهای بازار تمرکز دارد. این گروه معمولا در لیدرهای بازار فعالیت کرده و با وجود ریسک‌های بالا، تاکنون موفق‌تر از دیگران ظاهر شده‌اند. بخش دوم، شامل فعالان حرفه‌ای‌تر بازار مانند نوسان‌گیرها و معامله‌گران روزانه است. این دسته با استفاده از ابزارهایی مانند اعتبار و اهرم، در حجم‌های بالاتری معامله می‌کنند. هرچند این گروه نیز به تحولات بنیادی توجهی نمی‌کنند اما بیشتر به دنبال سهم‌هایی با قابلیت ورود و خروج سریع هستند.
بازار از دید آمار
روز گذشته شاخص کل بازار سرمایه با افزایش 47931‌واحدی معادل 71/‏‏1‌درصد به سطح 2847167‌واحد رسید. شاخص هم‌وزن نیز با رشد 8542واحدی معادل 01/‏‏1‌درصد در سطح 853710واحد قرار گرفت. ارزش کل معاملات بازار 22579میلیارد تومان بود که از این مقدار، 14622میلیارد تومان به معاملات سهام و حق‌تقدم اختصاص یافت. صندوق‌های سهامی و مختلط 9308میلیارد تومان، صندوق‌های درآمد ثابت 7956‌میلیارد تومان، 50شرکت بزرگ 5680‌میلیارد تومان، صندوق‌های اهرمی 3169‌میلیارد تومان و صندوق‌های کالایی 2206‌میلیارد تومان ارزش معاملات را به خود اختصاص دادند. ورود نقدینگی حقیقی به بازار در مجموع 992میلیارد تومان بود. ورود نقدینگی حقیقی به معاملات سهام و حق‌تقدم حدود 1098‌میلیارد تومان و به صندوق‌های سهامی و مختلط 559‌میلیارد تومان گزارش شد. در مقابل، صندوق‌های درآمد ثابت با خروج 106‌میلیارد تومان مواجه شدند. این آمارها نشان می‌دهد که بازار سرمایه در روز گذشته با قدرت نقدینگی حقیقی و تقویت جریان ورودی به بخش‌های مختلف، رشد قابل‌توجهی را تجربه کرده است.
تحلیلگران در تنگنای بازار
در میان این جریان‌ها، تحلیلگران حرفه‌ای و مدیران دارایی‌ها با فشار بیشتری روبه‌رو هستند. آنها باید همزمان با جریان نقدینگی همراه شوند و در عین حال به تحلیل‌های بنیادی خود پایبند بمانند. روز گذشته، رنج‌های سنگین در نمادهایی مانند خودرو، شتران و شستا باعث تعجب این گروه شد. برخی تحلیلگران معتقدند که این نقدینگی، متعلق به فعالان سنتی بازار نیست و به جریان‌هایی جدید و قدرتمند مرتبط است که به شکلی متفاوت عمل می‌کنند.
دسته‌ای از فعالان بازار که رویکرد محافظه‌کارانه‌تری دارند، با نگاه انتقادی به ارزندگی بازار و ریسک‌های موجود، همچنان به سرمایه‌گذاری در اوراق و صندوق‌های طلا ادامه می‌دهند. این گروه اگرچه رشد شاخص را به‌خوبی پیش‌بینی نکرده‌اند اما خود را در حاشیه امن‌تری احساس می‌کنند.
سیاستگذار؛ بازیگر جدید جریان نقدینگی
یکی از عوامل کلیدی که بر رفتار بازار تاثیر می‌گذارد، نقش سیاستگذار است. به نظر می‌رسد سیاستگذاران اقتصادی، با پمپاژ مداوم اخبار مثبت و مدیریت انتظارات، تلاش دارند جریان نقدینگی را به سمت بازار سرمایه هدایت کنند. این اقدامات که از نگاه برخی کارشناسان عمدی و هدفمند به نظر می‌رسد، به حمایت از رشد شاخص و تقویت اعتماد سرمایه‌گذاران کمک کرده است.
با این حال، دیدگاه‌های متفاوتی در بازار وجود دارد. برخی معتقدند رشد سریع بازار در ماه‌های اخیر، اثر تحولات مثبت را در قیمت‌ها منعکس کرده و اکنون زمان استراحت شاخص فرا رسیده است. این گروه بر این باورند که حقوقی‌ها و سایر بازیگران اصلی، برای مدتی استراتژی‌های محافظه‌کارانه‌تری اتخاذ خواهند کرد اما از سوی دیگر، جریان پول همچنان مسیر صعودی خود را حفظ کرده و نشان داده است که می‌تواند خلاف این پیش‌بینی‌ها عمل کند.
بازاری که منتظر جهت‌گیری است
روز گذشته بازار سرمایه نشان داد که به مرحله‌ای حساس و سرنوشت‌ساز رسیده است. ورود نقدینگی قدرتمند، در کنار نقش سیاستگذار، شرایطی متفاوت از گذشته ایجاد کرده است. با این حال، عدم هماهنگی میان تحلیل‌های بنیادی و رفتارهای معاملاتی، همچنان چالش اصلی بازار است. اینکه این جریان پولی در ادامه چه مسیری را انتخاب خواهد کرد، بستگی به عوامل مختلفی مانند تحولات اقتصادی، سیاست‌های حمایتی و رفتار سرمایه‌گذاران کلیدی دارد. به نظر می‌رسد که بازار در انتظار جهت‌گیری قاطع‌تر از سوی سیاستگذار و فعالان خود است. آیا این جریان پولی می‌تواند اعتماد بیشتری را جلب کرده و روند صعودی بازار را تثبیت کند؟ یا اینکه استراحتی موقت در انتظار شاخص خواهد بود؟ این سوالاتی است که روزهای آینده پاسخ آن را روشن خواهد کرد.
ذهن خاموش در شیدایی رشد بازار
روز گذشته بازار سرمایه، بار دیگر بر موجی از تحلیل‌ها و واکنش‌های احساسی حرکت کرد که یادآور دو مقطع حساس در هر رابطه‌ای است؛ چالش دل‌کندن و شیدایی بی‌پایان. فعالان بازار در حالی در فضای رشد اخیر بازار سرمایه به سر می‌برند که ذهن تحلیلگر و تصمیم‌گیرنده بسیاری از آنها، همچون دوران سخت پیشین، خاموش شده است. در این فضای شیدایی، نگاه به ابزارهای واقعی و تحلیل‌های منطقی، بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد. یکی از مهم‌ترین ابزارهای تحلیل بازار، قیمت دلار و تحولات مربوط به آن است. در روزهای اخیر، نقش دلار نیما و توافقی در تعیین مسیر بازار بیش از پیش برجسته شده است. این درایور کلیدی حرکت‌های بازار، در کنار تغییرات اخیر خود، به سرمایه‌گذاران یادآور می‌شود که نه‌تنها نباید از رشد اخیر هیجان‌زده شوند بلکه باید با دیدگاهی دقیق‌تر به فرصت‌ها و خطرات پیش‌رو نگاه کنند.
آمار بازدهی‌ها؛ شیدایی رشد یا عقب‌ماندگی؟
بررسی آمار بازدهی بازار از 8 تیرماه، روز انتخابات ریاست‌جمهوری، نشان‌دهنده عملکرد متفاوت نمادها و صنایع مختلف است. از آن زمان تاکنون، هشت نماد توانسته‌اند بازدهی بیش از 100‌درصد ثبت کنند. در این میان، تنها نماد بزرگ «پارسان» با رشد 110درصدی خودنمایی کرده است. در مقابل، 558نماد بازدهی بین یک تا 100‌درصد داشته‌اند که از این تعداد، بیش از 400‌نماد بازدهی زیر 40‌درصد و 120‌نماد بازدهی کمتر از 10‌درصد را تجربه کرده‌اند. جالب‌تر این است که بیش از 170‌نماد هنوز بازدهی منفی دارند. این در حالی است که قیمت دلار از روز انتخاب رییس‌جمهور از 58‌هزار تومان به 78‌هزار تومان رسیده و بازدهی 35‌درصدی را نشان می‌دهد. دلار نیما نیز از 46‌هزار تومان به 63‌هزار تومان افزایش یافته و بازدهی مشابهی داشته است. با این حال، بازار سرمایه در این مدت حتی تلاش نکرده است تا عقب‌ماندگی خود نسبت به بازارهای موازی را جبران کند.
ترس و امید در میان فعالان بازار
این آمار نشان می‌دهد که اگرچه رشد اخیر بازار جنبه بنیادی داشته است اما نباید بدون منطق به آن نگاه کرد. کارشناسان معتقدند که بازار نیازمند یک استراحت موقت است تا سهامداران فرصت اصلاح پرتفو و ارزیابی دارایی‌های خود را داشته باشند. زمان ترس واقعی بازار زمانی است که قیمت‌های موجود بر تابلو دیگر با جریان سودآوری شرکت‌ها همخوانی نداشته باشد اما در شرایط فعلی، اصلاح قیمتی جزئی می‌تواند باعث تثبیت و جذابیت بیشتر بازار شود.
چرخش جریان پول؛ از شاخص‌سازها به نمادهای پنهان
یکی از سوالات کلیدی سهامداران در این روزها، زمان چرخش جریان پول به سمت نمادهای کمتر دیده‌شده بازار است. در حال حاضر، بیشتر نقدینگی بازار به سمت نمادهای بزرگ و شاخص‌ساز هدایت شده و صندوق‌های بزرگ نیز به دلیل محدودیت‌های ساختاری، بیشتر در این نمادها فعالیت می‌کنند اما کارشناسان بر این باورند که این چرخه در نهایت متوقف خواهد شد. زمانی که نسبتE/‏‏P فوروارد و ttm شرکت‌های بزرگ دیگر جذابیت گذشته را نداشته باشد و جریان سودآوری آتی آنها پیشخور شود، توجه بازار به سمت نمادهایی با سودآوری بالا وE/‏‏P پایین‌تر معطوف خواهد شد البته این چرخش به معنی حرکت به سمت شرکت‌های کوچک یا هم‌وزن نیست بلکه به سمت شرکت‌هایی است که همچنان ظرفیت سودآوری بالایی دارند و از بازدهی عمومی بازار عقب مانده‌اند.
اصلاح پرتفو؛ گامی به سوی فرصت‌های بهتر
با انتشار گزارش‌های مالی طی سه هفته آینده، پیش‌بینی می‌شود که این چرخش جریان پول به سمت نمادهای پربازده‌تر اتفاق بیفتد. اکنون زمان آن است که سهامداران با دقت بیشتری به پرتفوهای خود نگاه کرده و آن را براساس ظرفیت‌های سودآوری و تحلیل‌های بنیادی اصلاح کنند. این تغییرات در روند جریان پول، فرصتی برای بازار خواهد بود تا نه‌تنها از رشد اخیر بهره‌مند شود بلکه به بازدهی متوازن‌تر و منطقی‌تری دست یابد. هرچند شیدایی رشد بازار ممکن است ذهن برخی فعالان را از تحلیل منطقی دور کند اما در نهایت این نگاه دقیق و سنجیده است که آینده سرمایه‌گذاران را تضمین خواهد کرد.
چالش‌های ذهنی بازار و واکنش‌ها به سیاست‌های ارزی
بازار سرمایه روز گذشته شاهد بحث‌های داغی پیرامون تاثیر سیاست‌های اقتصادی اخیر بود. در حالی که برخی همچنان از اصلاح و ترس در بازار سخن می‌گویند، کارشناسان معتقدند تا زمانی که دو عامل کلیدی شامل اخبار منفی بنیادی، سیاسی یا اقتصادی و عدم ارزندگی قیمت‌ها در بازار دیده نشود، نمی‌توان از فشار فروش یا ترس جدی در بازار صحبت کرد. به نظر می‌رسد اصلاحات قیمتی و دوره‌های استراحتی که به ‌طور طبیعی در روند صعودی رخ می‌دهند، نباید با ریزش یا پایان روند اشتباه گرفته شود. برخی تحلیل‌ها نشان می‌دهند که گره زدن آینده بازار به رویدادهای سیاسی خاص، مانند نشستن ترامپ یا تغییرات مشابه، بارها اشتباه بوده است. در عوض، توجه به متغیرهای کلیدی اقتصادی، به ‌ویژه نرخ ارز، می‌تواند نقشه راه بهتری برای تحلیل شرایط فراهم کند.
واقعیت‌های نرخ ارز؛ تصمیمی ضروری و چالش‌برانگیز
حاضری همتی در مجلس و صحبت‌های شفاف او درخصوص نرخ ارز، واکنش‌های متفاوتی را برانگیخت. برای اولین‌بار شاهد بیانیه‌هایی صریح و کارشناسانه از سوی یکی از سیاستگذاران اقتصادی بودیم که واقعیت‌های موجود را با شفافیت کامل بیان کرد. همتی در سخنان خود به اشتباهات گذشته و ناکارآمدی سیاست‌های ارزی پیشین اشاره کرد و تاکید داشت که استمرار نرخ ارز ترجیحی، نه‌تنها به کنترل تورم کمک نکرد بلکه به رانتی بزرگ و گسترده تبدیل شد که طی سه سال اخیر بیش از ۲۰۰۰‌همت به جیب گروهی خاص سرازیر کرد. این صحبت‌ها با واکنش منفی برخی افرادی مواجه شد که منافع خود را در خطر می‌بینند. گروهی که از اختلاف نرخ ارز دولتی و آزاد بهره‌مند شده بودند و حالا با منطقی شدن این روند، احساس تهدید می‌کنند. این افراد که در سه سال اخیر با استفاده از ارز ترجیحی، کالاهای خود را با قیمت دلار آزاد فروخته‌اند، امروز ژست دفاع از مردم را گرفته‌اند. همتی به درستی پرسید که چرا در طول این سه سال، با وجود نرخ ارز ترجیحی، همچنان شاهد تورم بالای ۴۰‌درصد بوده‌ایم؟
بوی ناکارآمدی گذشته و سیاست‌های اشتباه
نگاهی به وضعیت فعلی اقتصاد کشور نشان می‌دهد که بسیاری از مشکلات کنونی، حاصل سیاست‌های ناکارآمد و قیمت‌گذاری‌های دستوری گذشته است. سیاست‌هایی که جلوی سرمایه‌گذاری را در حوزه‌هایی نظیر انرژی، برق و گاز گرفت و امروز کمبودها و کسری‌ها به وضوح دیده می‌شود. بوی تعفن این سیاست‌های غلط، امروز همه جا را فراگرفته است. همتی با صدای بلند اعلام کرد که وضعیت فعلی نیازمند جراحی اقتصادی است و نرخ ارز یکی از مهم‌ترین نقاط شروع این جراحی است. او با بیانی شفاف اعلام کرد که نرخ ارز ترجیحی، اسب زین‌شده‌ای نبود که به اقتصاد کمک کند بلکه الاغی بیمار و بی‌خاصیت بود که تنها برخی از آن بهره‌برداری کردند.
مسیر درست؛ جراحی اقتصادی و مقاومت در برابر فشارها
سیاست منطقی دولت درخصوص اصلاح نرخ ارز، اگرچه سخت و چالش‌برانگیز است اما به‌وضوح مسیری ضروری برای بهبود شرایط اقتصادی کشور است. روشن است که عده‌ای که از این اصلاحات متضرر می‌شوند، به اعتراض و مخالفت خواهند پرداخت اما این اصلاحات، بخشی از جراحی‌های اقتصادی است که کشور برای‌ گذار از وضعیت فعلی به آن نیاز دارد. برخی تحلیلگران معتقدند که حجم وسیعی از منابع ارزی طی سال‌های گذشته به ‌صورت رانتی عظیم، بدون نظارت مناسب و در پوشش حمایت از مردم، به جیب گروهی محدود سرازیر شد. این منابع، به جای تقویت تولید و بهبود وضعیت اقتصادی، صرف منافع شخصی و تجاری عده‌ای شد که امروز به جای پاسخگویی، ژست انتقادی گرفته‌اند.
مقاومت در برابر تغییر و نیاز به شفافیت
سخنان همتی یادآور ضرورت شفافیت و تصمیم‌گیری درست در شرایط سخت اقتصادی است اما واقعیت تلخ این است که مقاومت در برابر تغییرات، از سوی افرادی که منافع کلانی از گذشته داشته‌اند، همچنان ادامه دارد. برای عبور از این مرحله، نیاز به تصمیم‌گیری‌های شجاعانه و حمایت از سیاست‌های منطقی وجود دارد. به نظر می‌رسد بازار سرمایه اگرچه درگیر تحلیل‌های کوتاه‌مدت و واکنش‌های احساسی است، باید به سوی نگاهی بلندمدت و منطقی حرکت کند. جریان پولی که امروز به بازار وارد شده، نیازمند هدایت درست و مبتنی بر واقعیت‌های اقتصادی است تا بتواند نه‌تنها از چالش‌های فعلی عبور کند بلکه مسیر رشد و توسعه پایدار را فراهم سازد.
ضرورت دفاع از تصمیمات درست اقتصادی
در پایان، بحث اصلی این است که اگرچه بازار سرمایه و اقتصاد کشور با چالش‌های متعددی مواجه هستند اما در بزنگاه‌هایی از تاریخ، تصمیمات کلیدی و تاثیرگذار می‌توانند مسیر درست را برای آینده اقتصادی تعیین کنند. آنچه امروز از فعالان بازار سرمایه و کارشناسان اقتصادی انتظار می‌رود، ایستادن در کنار این تصمیمات درست و دفاع تمام‌قد از آنهاست. بسیاری از شرکت‌ها و افراد که تا پیش از این از اختلاف نرخ ارز و رانت‌های ایجاد شده منتفع بودند، امروز سکوت کرده‌اند یا به مخالفت با سیاست‌های اصلاحی برخاسته‌اند. دلیل این امر واضح است؛ کاسبی و بازی آنها در این مسیر متوقف شده است اما برای کسانی که نگاهی عمیق‌تر به منافع بلندمدت اقتصاد کشور دارند، این اصلاحات، هرچند دشوار، گامی اساسی برای تغییرات مثبت است.
بازار سرمایه که همواره به‌ عنوان آینه‌ای از تحولات اقتصادی شناخته می‌شود، در این مقطع حساس باید با تحلیل‌های کارشناسی و دیدگاهی اقتصادی از این تصمیمات حمایت کند. امروز زمین جنگ اقتصادی، نرخ ارز است؛ جایی که سیاست‌های اصلاحی می‌تواند به تثبیت بازار، بهبود شفافیت و کاهش فشار بر بودجه دولت منجر شود. این یک نبرد کوتاه‌مدت نیست و تاثیرات آن به آینده‌ای بلندمدت و بهبود بنیادین شرایط اقتصادی کشور گره خورده است.
از تفکر کارشناسانه و شجاعت افرادی مانند همتی که بدون ترس و ملاحظات سیاسی، واقعیت‌ها را بیان کرده و گام‌های اساسی در مسیر اصلاح برداشته‌اند، باید حمایت شود. این حمایت نباید محدود به دفاع از شخص باشد بلکه باید از یک تفکر اقتصادی درست و مسیری منطقی در سیاستگذاری‌ها پشتیبانی کرد.
در عین حال، این حمایت به معنای چشم‌پوشی از اشتباهات احتمالی نیست. اگر فردا خطایی در این مسیر مشاهده شود، همانگونه که امروز از تصمیمات صحیح دفاع می‌کنیم، با همان صراحت به انتقاد خواهیم پرداخت اما در شرایط کنونی، روشنگری و بیان نظرات کارشناسی، نه‌تنها به آگاهی مردم کمک می‌کند بلکه نقشی اساسی در موفقیت این سیاست‌های اصلاحی خواهد داشت.
در نهایت، آنچه در این بزنگاه حساس اهمیت دارد، ایستادگی فعالان اقتصادی و بازار سرمایه در حمایت از این مسیر درست است. این نه فقط به سود بازار سرمایه بلکه در مسیر توسعه و بهبود کلی اقتصاد کشور خواهد بود. امروز بیش از هر زمان دیگری، نیاز است که به دور از منافع کوتاه‌مدت، از سیاست‌هایی حمایت کنیم که آینده‌ای بهتر را برای اقتصاد کشور رقم می‌زند.