عصر جدید اقتصاد جهانی

گروه بین‌المللی- در حالی ربع قرن بیست‌ویکم سپری شده است که نظام جهانی در یک رقابت بی‌سابقه میان دولت‌ها قرار گرفته و در آستانه تحولی جدی‌ست. در همین رابطه برخی از این تحولات چشمگیر که در طول یک‌سال اخیر ظاهر شده، با روی کار آمدن ترامپ و اتخاذ سیاست حمایت‌گرایانه او وارد فاز جدیدی شده است.
در واقع حمایت‌گرایی دونالد ترامپ یکی از جنبه‌های جابه‌جایی تکنوپولیتیک در سراسر جان است. جایی که قدرت‌های نوظهور صنعتی به سیاست‌های حمایت‌گرایانه متوسل شده و سد راه مهمی در مقابل سیستم تجارت آزاد جهانی ایجاد کرده‌اند. در چنین شرایطی اکنون، چین مدافع تجارت آزاد است و ایالات متحده برای اولین‌بار از دهه 1930 به سمت حمایت‌گرایی رفته است؛ امری که به گفته کارشناسان موج جدیدی از جنگ‌های تجاری را ایجاد کرده و ممکن است این تنش‌های اقتصادی در نهایت به نزاع سیاسی منجر شود.
انزواطلبی یا هژمونی جدید
در همین رابطه هرچند که برخی کارشناسان معتقدند که دونالد ترامپ با توجه به شعارهایی که داده، ممکن است بخواهد ایالات متحده را از جنگ‌های ناکام گذشته مانند جنگی که اکنون در اوکراین جریان دارد، دور کند اما واقعیت این است که وی به هیچ‌وجه صلح‌طلب نیست.
طبق گزارشی که در این خصوص میدل ایست‌آی منتشر کرده، ترامپ می‌خواهد بر چین متمرکز شود. او همچنین طرفدار تقابل شدید با ایران است؛ علاوه‌بر این اظهارات توهین‌آمیز معروف او درباره ناتو تهدیدی است که طراحی شده است تا قدرت‌های اروپایی را به افزایش هزینه‌های تسلیحاتی خود وادار کند. تاکتیکی که به گفته کارشناسان در دوره اول ریاست‌جمهوری او به طرز چشمگیری موفق بود.
او قبل از مراسم تحلیف، حمله مشابهی را علیه کشورهای عضو ناتو در اروپا آغاز کرده و از آنها خواسته است که 5‌درصد تولید ناخالص داخلی خود را برای تسلیحات هزینه کنند درحالی‌که ایالات متحده خود تنها 5/3‌درصد بابت این قضیه می‌پردازد.
از سوی دیگر ممکن است ترامپ بخواهد جنگ اوکراین را پایان دهد اما نباید از این واقعیت غافل شد که جنگ اوکراین، کشورهای عضو ناتو را به‌سمت نوعی نظامی‌گری و آماده‌سازی برای جنگ هدایت کرده است.
ترامپ و خاورمیانه
در حالی‌که برخی تحلیلگران معتقدند آمریکا در دوره ترامپ ممکن است حضور خود را در خاورمیانه کاهش داده تا به سمت چین تمرکز کند، اما باید توجه داشت که خروج کامل نیروهای آمریکایی از خاورمیانه حداقل در حال حاضر غیرممکن است زیرا خاورمیانه همچنان منبع انرژی جهان بوده و مسیرهای حیاتی تجارت بین‌المللی از این منطقه عبور می‌کنند.
علاوه‌بر این خاورمیانه همچنان به‌عنوان منطقه‌ای شناخته می‌شود که تحولات مرتبط با آن به‌طور مستقیم بر فرآیندهای سیاسی، ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی جهان تاثیر می‌گذارد. بنابراین
ایالات متحده نه‌تنها در سال جدید و دوره چهارساله ترامپ همچنان در خاورمیانه حضوری فعال خواهد داشت بلکه همزمان به اولویت اول امنیت ملی خود یعنی چین نیز تمرکز می‌کند چراکه هژمونی
ایالات متحده در نظم جهانی معطوف به نحوه مواجهه آن با پکن بوده و به‌طور طبیعی تمرکز قابل‌توجهی از سوی آمریکا برای تهدید هژمونیک این کشور از سوی چین در دستور کار قرار خواهد گرفت. در همین راستا در گذشته، انتظار عمومی این بود که به موازات قدرت اقتصادی چین، قدرت نظامی این کشور نیز افزایش یافته و به چالشی مهم و خطرناک برای ایالات متحده آمریکا تبدیل شود. این موضوع از آنجا حائز اهمیت است که اکنون شواهد نشان می‌دهد، قدرت اقتصادی چین به میزان قابل‌توجهی تضعیف شده و این کشور از لحاظ داخلی با چالشی مهم از لحاظ اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کند؛ امری که نظام سیاسی چین نیز به‌خوبی آن را درک کرده و به هر طریقی تلاش می‌کند از این تنگنای استراتژیک عبور کند. در نتیجه برای ایالات متحده آمریکا اکنون بهترین فرصت برای مقابله با نفوذ جهانی چین فراهم شده و به نظر می‌رسد که این کشور قصد دارد از این وضعیت به بهترین شکل استفاده کند.
به همین دلیل شاهد هستیم که ایالات متحده علاوه‌بر وضع تحریم‌های جدید علیه چین به خصوص در زمینه فناوری‌های نوین، حالا در دولت جدید ترامپ به‌دنبال اعمال تعرفه‌ روی کالاهای وارداتی از چین است. در واقع جنگ تجاری که در دولت اول ترامپ کلید خورده و در زمان بایدن ادامه یافته، در دولت دوم ترامپ به شکلی جدید ظهور و بروز پیدا می‌کند؛ موضوعی که به گفته کارشناسان اول تبعات آن می‌تواند به زنجیره تامین جهانی آسیب زده و علاوه‌بر چین، برای اروپایی‌ها نیز هزینه‌های اقتصادی زیادی در پی داشته باشد. با این حال آمریکا نشان داده که در قالب شعار اول آمریکای ترامپ فشار توامان به چین و اروپا می‌تواند تضمین‌کننده قدرت هژمون این کشور باشد. در نتیجه انتظار می‌رود در طول چهارسال آینده، ما با چهره جدیدی از تنش‌های بین‌المللی روبه‌رو شویم؛ چهره‌ای که علاوه‌بر پیامدهای ژئوپلیتیکی، منجربه تغییر مناسبات تجاری در جهان نیز خواهد شد.