بازار مسکن در آستانه فروپاشی

خشایار باقرپور‌*
در شرایطی که نرخ ارز با افزایش بی‌سابقه‌ای روبه‌رو شده است، قطعا طی چند ماه آینده جهش قیمت‌ها و حکمفرمایی رکود محض را در بازار مسکن شاهد خواهیم بود. به عبارتی بازار مسکن در پی تعمیق رکود به طور کامل قفل خواهد شد اما باید انتظار افزایش قیمت به صورت تصاعدی را نیز داشت.
رکودی که مدت‌هاست بر بازار مسکن ایران سایه افکنده است، در آینده نزدیک بسیار عمیق‌تر خواهد شد. می‌توان گفت در آن شرایط معاملات واحدهای مسکونی به طور کامل قفل خواهند شد. به زبان ساده‌تر باید انتظار یک فروپاشی را در بازار مسکن کشور داشته باشیم. هنگامی که هیچ مبادله‌ای در یک بازار انجام نپذیرد، آن بازار عملا دچار فروپاشی خواهد شد. نقدشوندگی در بازار املاک و مستغلات به واسطه افزایش واقعی قیمت‌ها یعنی آن چیزی که برگرفته از هزینه تولید محصول است و نه افزایش کاذب و سوداگری، با کاهش چشمگیری روبه‌رو خواهد شد. افزایش هزینه ساخت و تولید واحدهای مسکونی تا جایی پیش خواهد رفت که دست هیچ مصرف‌کننده‌ای به مسکن نخواهد رسید؛ اتفاقی که منجر به ایجاد یک دوره رکود 100درصدی در بازار مسکن خواهد شد. بازار مسکن کشور در آینده در آستانه ورشکستگی کامل قرار خواهد گرفت؛ این یک پیش‌بینی واقع‌بینانه و بدون هیچ‌گونه تعارف است.
کاملا نامشخص است که چنین وضعیتی تا چه موقع در بازار مسکن تداوم خواهد داشت. در این خصوص باید گفت هرگاه متولیان کشور بتوانند گره اقتصاد را باز کنند، می‌توان انتظار بهبود نسبی شرایط را داشت. باید توجه داشت که این شرایط تنها مختص به بازار مسکن نیست. بازار مسکن لَخت‌ترین بازاری است که با این معضلات روبه‌رو شده است. تا زمانی که بازارهای اقتصادی دیگر به حرکت و تکاپو نیفتند، نمی‌توان منتظر باز شدن قفل بازار مسکن بود.
تنها راهکار موجود برای ساماندهی و حرکت بازار مسکن به سوی پایداری، صرفا ایجاد توان خرید برای متقاضیان و مصرف‌کنندگان است. اینکه دولتمردان کشور چه تمهیداتی برای بازگرداندن توان خرید در بازار مسکن به جامعه اندیشیده‌اند، نامشخص است اما می‌توان گفت هیچ نشانه خاصی در این رابطه دیده نمی‌شود. در شرایط کنونی نه تسهیلات مسکن پاسخگوی چنین هدفی است و نه شرایط اقتصادی خانواده‌ها به سمت‌وسویی می‌رود که بتواند این عقب‌ماندگی را نسبت به نیاز مسکن جبران کند.
به طور کلی می‌توان گفت بازار مسکن در آستانه یک فروپاشی قرار دارد. با تداوم وضعیت کنونی در آینده تولید به صفر خواهد رسید چرا‌که هیچ تولیدکننده‌ای کالایی تولید نمی‌کند که نقدشوندگی نداشته باشد. بدون شک آینده بازار مسکن درخشان نخواهد بود.باید توجه داشت که چنین وسعتی از دامنه تغییرات در بازار ارز کمتر سابقه داشته است. در این بازار طی یک بازه زمانی سه ماه، 30 تا 35‌درصد افزایش قیمت را شاهد بودیم. افزایش توان خرید متقاضیان به عنوان تنها راهکار موثر برای بازار مسکن به منظور حرکت به سوی پایداری، مستلزم توجه سیاستگذاران به اقتصاد کلان کشور است اما هیچ نشانه‌ای برای کوتاه‌مدت یا میان‌مدت دیده نمی‌شود که بتواند این توان را به خانواده‌ها بازگرداند.
باید توجه داشت که بازار اجاره مسکن با شیب کُندتری دچار افزایش قیمت خواهد شد چراکه در بازار استیجار تنها مصرف‌کنندگان واقعی حضور دارند و اگر قرار باشد اجاره‌بها با شیب قیمت‌های پیشنهادی واحدهای مسکونی افزایش یابد، عملا بازار اجاره مسکن نیز خالی از متقاضی خواهد شد.
* مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی شهر تهران