نسخه وزیر کار برای مشکل کمبود نیروی متخصص

«جهان‌صنعت»- مهاجرت مرئی و نامرئی نیروی کار ساده و متخصص، وضعیت بنگاه تولیدی و خدماتی ایران را بغرنج کرده است. کارگران ساده در کنار برخی متخصصان اغلب به مهاجرت مرئی تن داده‌اند اما متخصصان حوزه علوم کامپیوتر یا متخصصان رشته‌هایی که می‌توانند از راه دور خدمات و تولیدات خود را به کشورهای پیشرفته ارائه دهند، مهاجرت نامرئی پیشه کرده‌اند. در این حال، احمد میدری، وزیر تعاون، کار رفاه اجتماعی در جریان سفر به استان خراسان‌شمالی و دیدار با هیات نمایندگان اتاق بجنورد پیشنهاد کرد: مشکلات کمبود و ضعف نیروی کار متخصص در بنگاه‌های اقتصادی با همکاری شرکت‌ها و سازمان فنی و حرفه‌ای رفع شود.
براساس این گزارش، به باور کارشناس محیط کسب‌وکار، بحران نیروی کار برای اقتصاد ایران عواقب جدی دارد و در مواردی موجب کاهش بهره‌وری نیز شده است. در حال حاضر بازار کار با سه پدیده غالب از جمله رویگردانی مردان از کارگری در کارخانه‌ها، مهاجرت کارگران با مهارت متوسط و بیشتر به خارج از کشور و اجبار به جایگزینی کارگران خارجی با مهارت پایین مواجه است.
مشکلات فراگیر اقتصادی، بی‌انگیزگی مفرط نیروی کار کشور، عدم تمایل افراد دارای تحصیلات عالی به انجام کار کارگری، فقدان تطابق میان تحصیلات و مهارت‌ها با نیازهای بازار کار، عدم تطابق رشد حقوق با افزایش تورم، هزینه بالای مسکن برای کارگران غیربومی، تمایل روزافزون نیروی انسانی به‌سمت مشاغل غیرمولد، رشد کارآفرینی و شغل‌های خودکارآمد و مشاغل اینترنتی، اهم علل کمبود نیروی کار در صنایع با وجود نرخ بالای بیکاری به‌شمار می‌روند و به گفته کارشناسان، افزایش نرخ بیکاری، فروپاشی کیفیت تولید و کاهش رقابت‌پذیری از مهم‌ترین تبعات این وضع است.
به باور کارشناسان حوزه کار، تقویت و توسعه آموزش‌های فنی و حرفه‌ای با توجه به نیاز‌های بازار، افزایش آگاهی جوانان درباره اهمیت شغل‌های تولیدی و ترویج فرهنگ کار صنعتی و اتخاذ تدابیر ویژه برای بهبود شرایط اقتصادی از طریق کاهش تورم، استقرار نظام ارزی شناور مدیریت‌شده و اجرای سیاست‌های مالی، سهامدارکردن کارگران در کارخانجات محل اشتغال، بهره‌گیری از طرح مسکن ملی برای اهدای زمین به کارگران غیربومی فعال در صنایع، تدوین و به‌کارگیری راهبرد مشخص برای پذیرش مهاجران و استفاده قانونی و هدفمند از آنها از جمله راهکارهای برون‌رفت از این بحران است.
پارادوکس بیکاری و نبود کارگر
پیش از این، آرمان خالقی، نایب‌‌دوم رییس کمیسیون بهبود محیط کسب‌وکار و رفع موانع تولید اتاق تهران نیز ضمن عجیب توصیف کردن این وضعیت، آن را به یک پارادوکس شبیه دانسته و گفته بود: در شرایطی که بیکاری شدید به‌نظر می‌رسد اما تمایلی به کار وجود ندارد، این خلاف انتظار عرفی است.
او با اشاره به اینکه مساله مربوط به مشاغل صنعتی است، توضیح داده بود: یک دلیل عمده، فاصله مراکز صنعتی با شهرها بیان می‌شود چراکه حداقل دستمزد اجازه پرداخت هزینه حمل‌ونقل را نمی‌دهد. با این حال در شهرهایی که مسیر این‌گونه نیست و فاصله‌ها نزدیک است، نیز همین مشکل وجود دارد. حتی در برخی مناطق صنعتی، اقامتگاه هم فراهم شد، اما باز هم پاسخگو نیست. پس به عوامل دیگری نیز باید دقت کرد. برای مثال بحث آموزش کارگر با چالش مواجه شده است. بعضی شرکت‌ها تبدیل به آموزشگاه باقی شرکت‌ها شده‌اند، به‌ویژه در شرکت‌های پخش که بررسی کردیم این معضل به شکل جدی وجود دارد. خالقی نظام حمایتی خانواده را نیز نامناسب دانسته بود که با حمایت بی‌دلیل، تمایل جوانان را به کار کردن از بین می‌برند. در عین حال به نظر می‌رسد آمارها نیز دارای ایراد است چراکه در برخی موارد، طرف شغل دارد اما به رسمیت شناخته نمی‌شود. در نهایت تا زمانی که بخش تولید سودآور به‌نظر نرسد و جذابیتی برای کار کردن نداشته باشد وضعیت همین است. مساله دیگر شمار پرتعداد افرادی است که در دهه شصت و هفتاد ازدواج نکرده‌ و مسوولیت اداره خانواده را ندارند و این ابعاد اجتماعی نیز باید بررسی شود.
بررسی تجربه دیگران
آنگونه که اتاق ایران‌آنلاین گزارش کرده، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: در اتاق‌های بازرگانی باید برای حل مشکلات مربوط‌به فعالیت اقتصادی از تجربه‌های سایر کشورها استفاده شود. من درباره نوع فعالیت‌های اتاق‌های بازرگانی، کشور مصر را بررسی می‌کردم، متوجه شدم که آنجا برای حل یک مشکل، مدت زیادی به بحث و بررسی می‌پرداختند تا بتوانند مشکل را به‌صورت اساسی حل کنند.
میدری در نشست صمیمانه با اعضای هیات نمایندگان اتاق بجنورد افزود: به‌هرحال، حل مسائل مربوط‌به فعالان اقتصادی گاهی خیلی پیچیده می‌شود و باید کارگروه‌هایی تشکیل دهید و آنجا مسائل را به‌خوبی بررسی و راهکارهای آن را بررسی کنید.
وزیر کار با اشاره به ضعف و کمبود نیروی کار متخصص در واحدهای اقتصادی گفت: ظرفیت آموزش‌های فنی و حرفه‌ای برای آموزش نیروها خیلی خوب است و این کارگاه‌های آموزش و فنی با همکاری با شرکت‌ها می‌توانند هم به‌صورت جدی نیاز به نیروی متخصص را با آموزش نیروها حل کنند و برای مربی هم ما آمادگی انتقال این مربیان را داریم.
در ادامه این نشست، اعضای اتاق بجنورد نیز به طرح مشکلات و مسائل خود پرداختند. این مسائل و مشکلات در محورهای «مشکلات مربوط به حسابرسی تامین اجتماعی»، «تاسیس خط هوایی به بجنورد»، «مشکل دریافت اعتبارات مربوط به ساخت نهضت ملی مسکن»، «مشکلات کارگران و حقوق پایین نیروی متخصص»، «راحت بودن ضوابط مربوط به سخت و زیان‌آور شدن مشاغل»، «حل مشکل بیمه بافندگان فرش»، «نارسایی قانون کار باوجود گذشت ۳۰ سال از تدوین آن» مطرح شد. در بخشی از نشست با وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بجنورد با انتقاد از قطع مکرر برق و مشکلاتی که برای واحدهای تولیدی ایجاد کرده، گفت: قطع مکرر برق و همچنین قبوض برق براساس ترانزیت کالاها برای تولیدکنندگان بار مالی زیادی ایجاد کرده است و انتظار داریم دولت رای دیوان عدالت اداری را به‌طور کامل رعایت کند. قطع برق و گاز نیز مشکلات زیادی را برای صنایع و کشاورزی استان ایجاد کرده است.
وی افزود: تولیدکنندگان خراسان‌شمالی در شرایط نابرابر با استان‌های دیگر محصولات خود را تولید می‌کنند و در عین ‌حال باید در شرایط بسیار ناعادلانه و نابرابر کالاهای خود را به فروش برسانند که دولت باید در این زمینه حمایت‌های بیشتری انجام دهد.