کلاهبرداری در کمین طلافروشی آنلاین؛ زنگ خطر خالی‌فروشی به صدا در آمد!

مهر- در شرایط ناپایدار اقتصادی روش‌های نوین سرمایه‌گذاری در طلا مدتی است پررونق شده که با توجه به تجربیات تلخ گذشته مانند کوروش کمپانی، گسترش چتر نظارت بر این حوزه بسیار اهمیت دارد.
با توجه به تورم بالایی که سال‌هاست مهمان اقتصاد ایران شده، سرمایه‌گذاری روی طلا رونق زیادی گرفته است؛ این موضوع البته خوشایند دولت هم بوده چراکه به نقدینگی موجود به جای خرج شدن در بازار ارز و ورود شوک به این بازار، به سمت بازار طلا سوق داده شده است.
با افزایش تمایل مردم به خرید طلا به عنوان یک دارایی امن و پایدار برای سرمایه‌گذاری و البته تشدید عدم پیش‌بینی‌پذیر اقتصاد، طی ماه‌های اخیر شاهد تبلیغات اغوا‌کننده پلتفرم‌های طلا در اقصی نقاط شهر بوده ایم؛ تبلیغاتی که مردم را ترغیب می‌کنند تا با هر مقدار پولی که دارند -حتی ۵۰‌هزار تومان- طلا بخرند. در ادامه نیز وقتی میزان سرمایه تزریق شده به پلتفرم، به خرید یک گرم طلا برسد، امکان تحویل فیزیکی طلا به فرد وجود دارد.
اگرچه این شیوه فروش به دلیل عدم دریافت کارمزد و خرید با مبالغ کم، در ظاهر به نفع خریداران است اما اگر نظارت دقیقی روی فرآیند فروش کالا از سوی این پلتفرم‌ها صورت نگیرد احتمال وقوع جرائمی مشابه آنچه در کوروش کمپانی، سکه ثامن و… رخ داد، چندان دور از انتظار نیست. بر همین اساس هم بود که هفته نخست آذرماه، بانک مرکزی با صدور یک بخشنامه تلاش کرد نسبت‌به خطر شیوع ویروس سایت‌ها و اپلیکیشن‌های فروش طلا هشدار دهد و اعلام کند فروش آنلاین طلا بدون ذخیره‌سازی در بانک مرکزی ممنوع است. در ادامه نیز مرکز تجارت الکترونیک وزارت صمت (مرکز تتا) تاکید کرد که طلای فروخته‌شده باید موجود و در بانک ذخیره شود.
البته وزارت صمت در تاریخ ۸ مرداد ماه سال‌جاری از طرح سند باکس خود با عنوان اولین سکوی هوشمند معاملات فلزات گرانبها برای جلوگیری از خالی‌فروشی فلزات گرانبها در فضای مجازی و اعمال نظارت‌های ثانویه و بیشتر در این بازار رونمایی کرد اما به نظر می‌رسد که این سامانه چندان به مذاق بانک مرکزی خوش نیامده که هر چند وقت یک بار اعلام می‌کند که طلا باید در بانک عامل سپرده باشد.
بنابراین حداقل شرط فعالیت این پلتفرم‌ها این است که باید طلا در بانک عامل سپرده شود تا ضمانتی برای معاملات آنها باشد.
فروش آنلاین طلا همچنین نیاز به اخذ سه مجوز دارد. آنطور که نادر بذرافشان، رییس اتحادیه فروشندگان و سازندگان طلا، جواهر، نقره و سکه تهران اعلام کرد: کسانی که در فضای مجازی در صنوف مختلف قرار است فعالیت اقتصادی و فروش آنلاین داشته باشند بعد از دریافت جواز از اتحادیه موردنظر و اخذ اینماد، باید از اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی نیز جواز فعالیت بگیرند.
به گفته او، آنطور که از این اتحادیه خبر رسیده انتخابات عقب افتاده و به همین علت نیز اتحادیه مذکور چندان فعالیت کاملی ندارد بنابراین طبق گفته اعضای اتحادیه هیچ‌گونه نظارتی بر این پلتفرم‌ها از سوی این اتحادیه وجود ندارد.
در این بین نکته قابل‌توجه در خصوص فروش آنلاین طلا احتمال وقوع جرائمی مانند «خالی‌فروشی» بالاست چراکه پلتفرم‌های آنلاین به ‌دلیل ماهیت مجازی خود، مستعد کلاهبرداری و تقلب هستند. خالی‌فروشی، نوعی معامله است که در آن فروشنده بدون داشتن دارایی واقعی، متعهد به فروش آن می‌شود، معمولا با این هدف که از کاهش قیمت سود ببرد. این اصطلاح در بازار معاملات طلا به معنای فروش دارایی‌ای است که فروشنده در حال حاضر مالک آن نیست. از سوی دیگر بسیاری از این فروشندگان به‌طور مشخص اعلام نمی‌کنند که چه‌زمانی و چگونه طلای خریداری‌شده به‌صورت فیزیکی تحویل داده می‌شود، این موضوع به‌ویژه در مورد طلای آب‌شده، بسیار پررنگ است که می‌تواند در نهایت تبدیل به یک کلاهبرداری اینترنتی شود. بر همین اساس نیز با توجه به ماهیت فروش آنلاین، احتمال وقوع چنین جرمی دور از انتظار نیست.
نکته دیگر در خصوص فروش آنلاین طلا این است که در صورت عدم نظارت بر این کسب‌وکارها، بسیاری از این پلتفرم‌ها ممکن است طلایی تحویل مشتری دهند که عیاری پایین‌تر از عیار مورد ادعای فروشنده داشته باشد. در واقع در این جرم طلاهای خریداری‌شده دارای عیار پایین‌تر از آنچه ادعا شده، است.
با توجه به اینکه در خرید آنلاین طلا، امکان بررسی فیزیکی و اطمینان از اصالت آن وجود ندارد، خریداران باید صرفا به ادعاهای فروشنده اعتماد کنند که این امر همانطور که ذکر شد، ریسک بالایی به‌همراه دارد.
بر این اساس تردید در مورد نحوه نگهداری طلا و پشتوانه فیزیکی آن، احتمال کلاهبرداری در برخی پلتفرم‌ها یا تفاوت قیمت طلا در این پلتفرم‌ها با نرخ بازار آزاد، مهم‌ترین معایب سرمایه‌گذاری در پلتفرم‌های آنلاین هستند.
در این ارتباط بذرافشان می‌گوید: واحدهای فروش آنلاین طلا، طبق قوانین باید طلا را به صورت فیزیکی تحویل دهند اما ارقامی که از مردم برای فروش طلا اخذ می‌شود بسیار پایین‌تر از آن چیزی است که بتوان در قبال آن طلا به صورت فیزیکی تحویل داد. به عنوان نمونه برخی پلتفرم‌ها می‌گویند که مردم می‌توانند با پرداخت حتی ۵۰‌هزار تومان تا ۱۰۰‌هزار تومان طلا بخرند! این در حالی است که نرخ طلای آب‌شده از ۵۰تا ۶۰‌میلیون تومان به بالاست و با این ارقام جزئی اصلا امکان تحویل فیزیکی نیست اما همانطور که گفته شد طبق قانون کسب‌وکارهای مجازی باید طلا به صورت فیزیکی تحویل مشتری شود.
رییس اتحادیه طلای تهران تصریح می‌کند: تاکنون جلسات متعددی در رابطه با این موضوع با دادستانی داشتیم. پلیس امنیت اقتصادی فراجا نیز در مصاحبه‌های متعددی بر کنترل و نظارت بر این حوزه تاکید کرده است. آنطور که سردار رحیمی، رییس پلیس امنیت اقتصادی فراجا اعلام کرد، بر فروش طلای آب‌شده به صورت آنلاین، توسط این بخش کنترل و نظارت می‌شود ولی اینکه تا چه حد نظارت می‌شود اطلاع نداریم.