عدم تبعیت قیمت گوشت از مکانیسم بازار

«جهان‌صنعت»- براساس اعلام مرکز آمار ایران، نرخ تورم سالانه، ماهانه و نقطه به نقطه گاوداری‌های صنعتی در دی‌ماه۱۴۰۳ افزایشی بوده است. در همین حال رییس شورای تامین دام کشور با اشاره به حجم بالای بره‌های آماده کشتار در اسفند و بهار، از وضعیت مطلوب زایش‌های امسال خبر داد و تاکید کرد: با وجود افزایش تولید، قیمت دام زنده تغییر چندانی نداشته و بازار گوشت از عوامل دیگری تاثیر می‌گیرد.
به گزارش «جهان‌صنعت»، در حالی که طی سال‌های اخیر به واسطه افزایش روزافزون قیمت انواع گوشت، میزان تقاضا در این بازار به شدت افت کرده و حتی سرانه مصرف گوشت در ایران به یکی از کمترین رکوردهای موجود در جهان بدل شده است، رشد قیمت انواع گوشت همچنان ادامه دارد. همانطور که رییس شورای تامین دام کشور اعلام کرده، افزایش‌های اخیر قیمت گوشت ناشی از کمبود عرضه گوشت نیست بلکه ناشی از عواملی خارج از این بازار است. به عبارت روشن‌تر، قیمت گوشت تحت‌تاثیر نرخ ارز و بی‌ثباتی‌های موجود در اقتصاد کشور و انتظارات تورمی رشد کرده است چراکه در حال حاضر هم دام زنده و هم گوشت به اندازه کافی در کشور موجود است.
به گزارش مرکز آمار ایران، در دی‌ماه ۱۴۰۳ شاخص قیمت تولیدکننده بخش گاوداری‌های صنعتی (بر مبنای ۱۰۰=۱۳۹۵) برابر با 5/‏1643 بوده‌ که نسبت‌به ماه قبل (تورم ماهانه) یک درصد و نسبت به ماه مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) 6/‏15درصد افزایش یافته است. همچنین میانگین شاخص ۱۲‌ماه منتهی به ماه جاری نیز نسبت به دوره مشابه سال قبل (نرخ تورم سالانه) 1/‏21‌درصد افزایش یافته‌است.
در دی‌ماه ۱۴۰۳ تغییرات شاخص قیمت تولیدکننده بخش گاوداری‌های صنعتی نسبت به ماه قبل (تورم ماهانه) به یک درصد رسید که در مقایسه با همین اطلاع در ماه قبل (1/‏1درصد)، 1/‏0‌واحددرصد کاهش داشته است. در میان اقلام گاوداری صنعتی، بیشترین میزان تورم ماهانه مربوط به گاو ماده شیری (0/‏8‌درصد) و بیشترین میزان کاهش آن مربوط به گاو تلیسه و گوساله پرواری، هر دو با رقم (6/‏0- درصد) هستند.
در دی‌ماه ۱۴۰۳ تغییرات شاخص قیمت تولیدکننده بخش گاوداری‌های صنعتی نسبت به ماه مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) به 6/‏15‌درصد رسید که در مقایسه با همین اطلاع در ماه قبل (4/‏16‌درصد)، 8/‏0‌واحددرصد کاهش داشته است. به عبارتی میانگین قیمت دریافتی توسط تولیدکنندگان محصولات گاوداری‌های صنعتی به ازای تولید قلم‌های خود در داخل کشور، در دی‌ماه۱۴۰۳ نسبت‌به ماه مشابه سال قبل 6/‏15‌درصد افزایش دارد. در بین اقلام گاوداری‌های صنعتی، بیشترین میزان تورم نقطه‌به‌نقطه مربوط به کود (9/‏33درصد) و بیشترین میزان کاهش آن مربوط به گاو حذفی (4/‏1- درصد) است.
در دی‌ماه۱۴۰۳، تغییرات میانگین شاخص قیمت تولیدکننده محصولات گاوداری‌های صنعتی در داخل کشور در ۱۲‌ماه منتهی به این ماه نسبت به دوره مشابه در سال قبل به 1/‏21‌درصد رسید که نسبت‌به همین اطلاع در ماه قبل (2/‏23‌درصد)، 1/2‌واحددرصد کاهش نشان می‌دهد. در ماه مورد بررسی، در میان اقلام گاوداری‌های صنعتی در کشور، کمترین تورم سالانه مربوط به شیر (6/‏11‌درصد) و بیشترین آن مربوط به گوساله نر زیر چهار ماه (0/‏58‌درصد) است.
اما و اگر قیمت گوشت
در همین حال، منصور پوریان، رییس شورای تامین دام کشور در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: بره‌هایی که در اواخر پاییز و اوایل زمستان متولد شدند، اکنون به مرز کشتار رسیده‌اند. این موضوع از یک‌سو نشان‌دهنده موفقیت در زایش‌های امسال است و از سوی دیگر، نیاز به برنامه‌ریزی و مدیریت مناسب برای عرضه این حجم از دام را ضروری می‌کند. وی با اشاره به اینکه در سال‌های گذشته مشکلات بهداشتی و بیماری‌های فصلی بر صنعت دامداری تاثیر می‌گذاشت، گفت: خوشبختانه امسال چنین مشکلاتی نداشتیم و حتی بخشی از زایش‌ها به‌صورت دوقلوزایی بوده که این امر نشان‌دهنده وضعیت مناسب تغذیه و نگهداری دام‌هاست. پوریان در ادامه به وضعیت بره‌های باقی‌مانده از سال گذشته اشاره کرد و افزود: ما همچنان با حجم زیادی از بره‌های پرواری سال گذشته مواجهیم که هم از سن کشتار عبور کرده‌اند و هم به وزن بالاتری رسیده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد که ذخایر دام در شرایط مطلوبی قرار دارد.
وی تاکید کرد که برای مدیریت این وضعیت باید برنامه‌ریزی دقیقی انجام شود تا عرضه دام در بازار به شکل متعادلی صورت گیرد و از هرگونه نوسان در قیمت‌ها جلوگیری شود.
افزایش حجم بره‌های ماده
رییس شورای تامین دام کشور اظهار کرد: بخش زیادی از بره‌های موجود ماده هستند و در فصل بهار، به‌ویژه در اردیبهشت، به عنوان دام مولد مورد استفاده قرار می‌گیرند بنابراین دامداران باید نگاه مدیریتی مناسبی به این دام‌ها داشته باشند، نه صرفا کاهش قیمت گوشت در بازار.
پوریان با اشاره به کاهش قیمت نهاده‌های دامی از تابستان تاکنون گفت: قیمت دام سبک از ابتدای تابستان روند نزولی داشته و حتی به ۲۵۰‌تومان یا کمتر نیز رسیده است. با وجود این، در فصل اوج مصرف زمستان، قیمت دام زنده از ۲۷۰‌تومان فراتر نرفته است. این نشان می‌دهد که دامدار نقشی در افزایش یا کاهش قیمت گوشت در بازار ندارد و برعکس، فشارهای اقتصادی بسیاری را متحمل می‌شود.
وی ادامه داد: این فشارها تنها به دام سبک محدود نمی‌شود. در بخش گوساله نیز از تابستان کاهش قیمت را شاهد بوده‌ایم اما در بازار گوشت، قیمت‌ها متغیر و دچار نوسان است. این وضعیت نشان می‌دهد که دامدار در تعیین قیمت‌ها دخالتی ندارد و نیازمند حمایت‌های مدیریتی و سیاستگذاری‌های مناسب است.
رییس شورای تامین دام کشور با تاکید بر لزوم حمایت از دامداران گفت: در سال‌های گذشته، بسته‌های حمایتی به دو روش اجرا شده است؛ یکی خرید حمایتی که شرایط و چالش‌های خاص خود را دارد و دیگری صادرات دام که در برخی فصول سال اجرا می‌شود. صادرات می‌تواند به عنوان یک محرک اقتصادی موثر عمل کند اما منتقدان متعددی در بازار با آن مخالفت می‌کنند. در شرایط فعلی، لازم است سیاست‌های حمایتی به‌صورت دقیق و کارشناسی‌شده اجرا شود تا از زیان دامداران جلوگیری شود و توازن در بازار گوشت حفظ شود.
لزوم حمایت از دامداران
رییس شورای تامین دام کشور اظهار کرد: مخالفان صادرات در بازار زیاد هستند و همواره با این موضوع مخالفت کرده‌اند. این در حالی است که دامدار و تولیدکننده از این وضعیت متضرر شده‌اند و همچنان آسیب می‌بینند.
پوریان با اشاره به تغییر سیاست‌های حمایتی در سال‌های اخیر گفت: در گذشته یکی از راه‌های حمایت از دامداران، تزریق نقدینگی به این بخش بود اما این سیاست دیگر اجرا نمی‌شود،همچنین طرح‌های حمایتی یا خریدهای دولتی که در برخی مقاطع برای گوساله و گوسفند اجرا می‌شد، پس از سال۱۴۰۰ متوقف شد. این در حالی است که دامداران با مشکلات متعددی از جمله خشکسالی، افزایش هزینه‌های پرورش، تامین خوراک و نگهداری دام دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
رییس شورای تامین دام کشور در ادامه افزود: در حال حاضر، با حجم بالایی از دام و ذخایر مواجه هستیم که نه‌تنها به بازار داخلی کمک می‌کند بلکه از نظر ذخایر، وضعیت کشور نسبت به سال گذشته بهبود یافته است. در سال گذشته، اولویت اصلی تامین گوشت از طریق واردات بود اما امسال خوشبختانه در پاییز و زمستان، تمرکز بیشتری بر تولید داخلی صورت گرفت. از نظر گوشتی شدن دام‌ها و ضریب تولید گوشت، شرایط امسال بسیار بهتر شده است. این موضوع نشان می‌دهد که با مدیریت صحیح و حمایت‌های مناسب می‌توان هم از دامداران حمایت کرد و هم به تنظیم بازار داخلی کمک کرد.
افزایش ۴ میلیون رأسی کشتار دام
وی اظهار کرد: براساس آمار، کل کشتار دام در سال گذشته حدود ۱۲میلیون رأس بوده که شامل بره، گوساله و سایر دام‌های کشتاری می‌شود اما امسال، این رقم تا ۸‌میلیون رأس افزایش یافته است. با نزدیک شدن به پایان سال تقریبا ۴‌میلیون رأس اختلاف در میزان کشتار نسبت به سال گذشته دیده می‌شود.
افزایش ذخایر دامی و تامین نیاز داخلی در سال آینده
پوریان در ادامه گفت: سال گذشته مشکلاتی در بخش دام وجود داشت و میزان دام‌های پایه کشتار کمتر از امسال بود اما در حال حاضر به دلیل افزایش تعداد بره‌های آماده کشتار و دام‌های باقی‌مانده از سال قبل، انتظار داریم جمعیت دامی کشور در سال آینده به حدود ۵ تا ۶میلیون رأس برسد. این رقم نشان‌دهنده یک جمعیت عظیم پایه کشتار است که در سطح بالایی قرار دارد. وجود این تعداد دام در سال آینده نشانگر افزایش ظرفیت تامین نیاز داخلی از طریق تولید داخلی است. با این حال، هزینه‌های تولید نیز افزایش یافته و دامداران برای ادامه فعالیت خود نیازمند حمایت‌های بیشتری از سوی دولت هستند.
افزایش تولید به معنای کاهش قیمت نیست
رییس شورای تامین دام کشور خاطرنشان کرد: برخلاف تصور عمومی، افزایش میزان تولید دام لزومی به کاهش قیمت گوشت ندارد بلکه تنها امکان تامین نیاز داخلی از تولید داخل را فراهم می‌کند. بنابراین برای کنترل بازار و حمایت از تولیدکنندگان باید سیاست‌های حمایتی مناسبی در نظر گرفته شود.
وی افزود: یک تصور غلط در بازار وجود دارد که اگر میزان دام افزایش یابد، قیمت باید کاهش پیدا کند اما در واقعیت، قیمت گوشت در بازار تابع شرایط تولید و عرضه نیست بلکه به عوامل بازاری وابسته است.
پوریان با اشاره به اینکه بازار گوشت یک کالای پرمصرف و عمده است، گفت: متاسفانه در بازار، اعمال قیمت‌ها تحت‌تاثیر عواملی غیر از تولید و عرضه است در حالی که میزان عرضه در بازار بالاست و مشکلی در این زمینه وجود ندارد اما قیمت‌ها کاهش نمی‌یابد زیرا بازار از سازوکارهای دیگری پیروی می‌کند.
وی ادامه داد: برای مثال از تابستان تاکنون قیمت دام تغییر چندانی نکرده اما در بازار گوشت، نوسانات قیمت چشمگیری مشاهده می‌شود. این نشان می‌دهد که عوامل بازاری مانند نحوه عرضه، کالاهای هم‌ردیف و سیاست‌های توزیع، تاثیر بیشتری بر قیمت دارند تا میزان تولید.
رییس شورای تامین دام کشور در پایان تاکید کرد: با وجود عرضه مناسب دام، بازار همچنان تحت تاثیر عوامل غیرتولیدی در حال حرکت است بنابراین برای کنترل قیمت‌ها و حمایت از مصرف‌کننده و تولیدکننده، نیاز به سیاست‌های مدیریتی و نظارتی موثر در بازار وجود دارد.