سرمایه‌هایی که دود می‌شوند

دیبا حاجیها- شاخص کل بورس در روز گذشته با افت ۸۱۱۰واحدی معادل 29/‏0‌درصد به رقم ۲۸۰۵۳۴۴واحد رسید و روند نزولی خود را برای دومین روز متوالی ادامه داد. این افت، در شرایطی رقم خورد که بازار سرمایه همچنان با ضعف تقاضا و افزایش فشار فروش در اغلب نمادها مواجه است. شاخص‌کل هم‌وزن نیز ۴۰۸۱واحد معادل 49/‏0درصد کاهش یافت و در سطح ۸۲۹۱۵۴ واحد قرار گرفت که نشان‌دهنده فشار فروش گسترده در میان شرکت‌های کوچک و متوسط بازار بود.
در معاملات سه‌شنبه، نمادهای شاخص‌ساز بورس مانند فارس، فولاد، فملی و وغدیر در محدوده منفی معامله شدند و نقش اصلی را در افت شاخص‌کل ایفا کردند. این در حالی است که شپنا، شتران و وبملت توانستند در محدوده مثبت باقی بمانند و تا حدودی از شدت افت شاخص بکاهند. با این حال، قدرت خریداران به اندازه‌ای نبود که بتواند بازار را از مسیر نزولی خارج کند.
در فرابورس نیز وضعیت مشابهی حاکم بود. شاخص‌کل این بازار با افت ۷۱واحدی معادل 28/‏0‌درصد به عدد ۲۵۵۷۳واحد رسید و شاخص کل هم‌وزن نیز با کاهش ۵۵۸ واحدی معادل 39/‏0‌درصد در سطح ۱۴۲۷۹۰واحد قرار گرفت. در میان نمادهای شاخص‌ساز فرابورس، زاگرس و شاوان در محدوده مثبت معامله شدند اما کگهر، نیشکر، وسپهر، شگویا و خاور معاملات منفی را تجربه کردند و روند نزولی این بازار را تشدید کردند.
روند کلی بازار روز قبل تحت‌تاثیر افزایش عرضه، کاهش حجم معاملات و عدم ورود نقدینگی جدید قرار داشت. عدم قطعیت‌های اقتصادی و ابهامات موجود مثل ناآگاهی معاملان‌گران نسبت به هویت وزیر اقتصادی بعدی و سیاست‌های وی، موجب تردید سهامداران و کاهش میل به خرید شده است. در نتیجه، شاخص کل بورس و فرابورس، پس از یک دوره کوتاه ضعف تقاضا و بی‌اعتمادی سهامداران به روند آینده بازار، همچنان بر معاملات سایه افکنده و احتمال ادامه روند نزولی را تقویت کرده است.
از دریچه اعداد
در روز سه‌شنبه، ارزش معاملات بازار به ۲۶‌هزار‌میلیارد تومان رسید که نشان‌دهنده فعالیت بالای سرمایه‌گذاران در این روز است. از این میزان، ۵۳۷‌میلیارد تومان خروج پول ثبت شد که به معنی کاهش تقاضا برای خرید و حرکت سرمایه‌ها به سمت دیگر بازارها بود. در بخش سهام، صندوق‌های سهامی و حق‌تقدم ارزش معاملاتی برابر با ۱۱‌هزار‌میلیارد تومان داشتند که نشان از تمایل زیاد به خرید سهام در این دسته‌هاست اما خروج پول در این بخش به ۱۰۲‌میلیارد تومان رسید. همچنین، در بازار درآمد ثابت‌ها شاهد خروج ۱۸۰‌میلیارد تومان پول بودیم که نشان‌دهنده تغییر در دیدگاه سرمایه‌گذاران نسبت به این بخش است.
در میان 50 شرکت بزرگ بازار، ارزش معاملات به ۱۴‌هزار‌میلیارد تومان رسید که بخش عمده‌ای از معاملات را در بر می‌گرفت. با این حال، ورود پول به این شرکت‌ها به میزان ۱۷۶‌میلیارد تومان بود که می‌تواند به تقویت این شرکت‌ها در برابر فشارهای منفی بازار کمک کند. صندوق‌های اهرمی نیز در این روز ارزش معاملات سه‌هزار‌میلیارد تومانی ثبت کردند و ورود پول به این صندوق‌ها به میزان 7‌میلیارد تومان بود. در نهایت، صندوق‌های طلا با جذب ۱۲۷۰‌میلیارد تومان پول، رشد قابل‌توجهی را در معاملات خود تجربه کردند و ارزش معاملات این صندوق‌ها نیز سه‌هزار‌میلیارد تومان بود.
از سبز به قرمز
بازار سهام روز سه‌شنبه باروندی سبز آغاز شد و بسیاری از نمادها اکثر مدت ‌زمان معاملات را در مسیر صعودی قرار داشتند و بسیاری از نمادها با افزایش تقاضا به صف خرید رسیدند اما این روند چندان دوام نداشت و در دقایق پایانی، فشار فروش به شکل ناگهانی افزایش یافت. موج عرضه‌های سنگین که به سرعت در کلیت بازار گسترش یافت، باعث شد صف‌های خرید یکی پس از دیگری از بین بروند و شاخص‌ها که تا آن لحظه در مسیر صعودی بودند، به محدوده منفی کشیده شوند. چنین نوساناتی بار دیگر نشان داد که اعتماد سرمایه‌گذاران هنوز به بازار بازنگشته و بی‌اعتمادی همچنان بر معاملات سایه انداخته است. این اتفاقات نشان می‌دهد که ورود نقدینگی به بازار همچنان شکننده است و معامله‌گران نسبت به پایداری روندهای مثبت تردید دارند. رفتار سرمایه‌گذاران نشان می‌دهد که کوچک‌ترین نشانه‌ای از فشار فروش، کافی است تا بازار به سرعت مسیر خود را تغییر دهد و بر هیجانات منفی افزوده شود. از سوی دیگر، حمایت‌هایی که در جریان معاملات از کلیت نمادها انجام شد، تنها توانست روند نزولی را برای مدتی به تعویق بیندازد اما در نهایت نتوانست از خروج نقدینگی جلوگیری کند. بررسی جریان نقدینگی نشان می‌دهد که بخشی از سرمایه‌های خارج ‌شده به دیگر بخش‌های بازار مالی منتقل نشده و برخی سرمایه‌گذاران ترجیح داده‌اند پول خود را از این فضا خارج کنند. چنین رفتاری بیانگر آن است که بازار هنوز با عدم اطمینان دست‌وپنجه نرم می‌کند و تا زمانی که این وضعیت ادامه داشته باشد، احتمال نوسانات شدید و تغییرات ناگهانی روندها بالا خواهد بود.
ترین‌های تابلوی سرخ
در روز سه‌شنبه، خالص خرید حقیقی ۵۸‌میلیارد تومان گزارش شد. سرانه خرید حقیقی‌ها ۳۵‌میلیون تومان برآورد شد و قدرت خرید حقیقی‌ها در این روز 44/‏2 بوده است. همچنین، فشار تقاضا 57/‏1 گزارش شد. نمادهایی مانند وبملت، خودرو، فولاد، شپنا و شتران با بیشترین ارزش معاملات مواجه شدند، در حالی که بیشترین حجم معاملات به وبملت، ذوب، خودرو، شتران و شستا تعلق گرفت. در بررسی بازده روزانه، نمادهایی نظیر زاگرس، غبشهر و چنوپا بیشترین افزایش را تجربه کردند. از سوی دیگر، نمادهایی همچون فبیرا، ثجوان و سخواف کمترین بازده روزانه را نشان دادند. در زمینه خالص خرید، وبملت، خودرو و زاگرس بالاترین خرید حقیقی‌ها را به خود اختصاص دادند، در حالی که فولاد، وپارس و فملی بیشترین خالص خرید حقوقی‌ها را داشتند. همچنین، فشار تقاضا در نمادهایی مانند واتی، خمحور و فولاد بیشتر از سایر نمادها بود و در سوی مقابل، نمادهایی چون اردستان، وامید و ثباغ بیشترین فشار عرضه را تجربه کردند.
حمایت با طعم ریزش
یکی از نکات مهم در معاملات سه‌شنبه، نقش صندوق تثبیت و توسعه بازار سرمایه در کنترل فشار فروش بود. این صندوق‌ها با ورود نقدینگی و حمایت از برخی نمادها تلاش کردند مانع از افت شدید بازار شوند و تعادل را حفظ کنند اما این حمایت‌ها تاثیر محدودی داشت و تنها خروج نقدینگی را برای مدتی به تاخیر انداخت. در نهایت، جریان خروج سرمایه متوقف نشد و علاوه بر خروج پول از سهام، کاهش منابع در صندوق‌های درآمد ثابت نیز مشاهده شد. در چنین شرایطی انتظار می‌رفت این نقدینگی به سمت دارایی‌های جایگزین مانند طلا، ارز یا حتی بازارهای موازی دیگر حرکت کند اما بررسی‌ها نشان داد که سرمایه‌گذاران ترجیح داده‌اند پول خود را از بازارهای مالی خارج کنند. این رفتار نشان‌دهنده آن است که فعالان بازار همچنان نسبت به آینده اقتصادی کشور اطمینان کافی ندارند و ریسک‌های کلان موجب شده‌اند سرمایه‌ها نه‌تنها در بورس بلکه در سایر ابزارهای مالی نیز ماندگار نشوند. این موضوع زمانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که بدانیم خروج پول از صندوق‌های درآمد ثابت معمولا به‌عنوان نشانه‌ای از تغییر جهت سرمایه‌گذاری در نظر گرفته می‌شود اما در این مورد، خروج نقدینگی به معنای کوچ سرمایه به بازارهای دیگر نبوده و بیشتر نشان‌دهنده افزایش نااطمینانی در میان معامله‌گران و سرمایه‌گذاران است. چنین وضعیتی بیانگر آن است که بازار نه‌تنها از نبود نقدینگی پایدار رنج می‌برد، بلکه موجی از بی‌اعتمادی موجب شده است که سرمایه‌گذاران حتی حاضر نباشند دارایی‌های خود را در بخش‌های کم‌ریسک‌تر بازارهای مالی نگه دارند. این رفتار نشان می‌دهد که تا زمانی که ابهامات اقتصادی و ریسک‌های سیاسی برطرف نشوند، احتمال بازگشت سرمایه‌گذاران به بورس و سایر ابزارهای مالی پایین خواهد بود و ورود مجدد نقدینگی به بازار همچنان با چالش‌های جدی مواجه است.
بی‌اعتمادی می‌تازد!
نوسانات روز سه‌شنبه بار دیگر نشان داد که بازار سرمایه همچنان تحت‌تاثیر ریسک‌های کلان اقتصادی و بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران قرار دارد. رشد اولیه بازار، امیدواری‌هایی را ایجاد کرده بود که شاید روند صعودی بتواند ادامه‌دار باشد اما خروج سریع نقدینگی در دقایق پایانی ثابت کرد که هنوز سرمایه‌گذاران برای ورود مجدد به بازار تردید دارند و اگر حمایت صندوق نبود، تابلو در همان ابتدای روز قرمز می‌شد. این خروج نقدینگی از بازار، علاوه بر تاثیر منفی بر روند کلی سهام، نشان‌دهنده این است که فعالان بازار هنوز از آینده اقتصادی کشور اطمینان ندارند. هرچند حمایت‌های مقطعی می‌توانند در کوتاه‌مدت مانع ریزش‌های شدید شوند اما این حمایت‌ها تنها به‌طور موقت از تشدید بحران جلوگیری می‌کنند و تا زمانی که اعتماد به بازار بازنگردد، سرمایه‌ها پایدار نخواهند ماند. روند خروج سرمایه‌ها، در زمانی که بازاری در شرایط نزولی قرار دارد، احتمالا باعث تشدید بی‌اعتمادی و کاهش ورود پول جدید به بازار خواهد شد. همچنین، نوسانات شدید همچنان بازار را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد، زیرا عدم ثبات و پیش‌بینی‌ناپذیری در بلندمدت، مانع از بازگشت آرامش به بورس می‌شود. در مجموع، در اولین سه‌شنبه بدون همتی، بازار سرمایه با فشار عرضه و خروج پول سنگین مواجه شد.
استیضاح وزیر اقتصاد، به یکی از موضوعات داغ بازار در روزهای اخیر تبدیل شده است. همتی که به عنوان حامی بورس شناخته می‌شد، همواره در تلاش بود تا با ارائه حمایت‌های مختلف، از جمله کاهش شکاف دلار آزاد و نیمایی، سودآوری را به شرکت‌های بورسی بازگرداند اما اکنون که او از وزارت اقتصاد کنار رفته است و آینده این وزارتخانه در‌ هاله‌ای از ابهام قرار دارد، معامله‌گران در شرایطی نامطمئن و پر از تردید قرار گرفته‌اند.
در حال حاضر، مشخص نیست که وزیر بعدی اقتصاد چه رویکردی خواهد داشت و آیا در ادامه حمایت‌های دولت از بازار سرمایه ادامه پیدا خواهد کرد یا خیر؟ این عدم قطعیت، طبیعتا بر روانشناسی بازار تاثیر گذاشته و معامله‌گران را وادار کرده که با احتیاط بیشتری وارد تصمیمات سرمایه‌گذاری شوند. بی‌اعتمادی به آینده سیاست‌های اقتصادی و مالی، موجب شده است که بسیاری از سرمایه‌گذاران در انتظار شفاف‌تر شدن وضعیت باشند تا از هرگونه ریسک احتمالی در بازار جلوگیری کنند.
این تغییرات در راس وزارت اقتصاد می‌تواند تاثیرات گسترده‌ای بر روند بازار سرمایه داشته باشد. عدم اطمینان از سیاست‌های وزیر بعدی، مخصوصا در حوزه‌های حساس مانند بورس، باعث می‌شود که بسیاری از معامله‌گران به جای اتخاذ تصمیمات پرریسک، ترجیح دهند با احتیاط بیشتری وارد معاملات شوند و از هرگونه خریدوفروش‌های هیجانی خودداری کنند. در این شرایط، طبیعی است که بازار با نوسانات بیشتری روبه‌رو شود و اعتماد عمومی نسبت به آینده بورس کاهش یابد. بنابراین، تا زمانی که وضعیت وزارت اقتصاد مشخص نشود، بازار همچنان درگیر تردیدهای بیشتری خواهد بود.
بورس تورم را درهم کوبید!
اگر با دیدگاهی میان‌مدت به بازار نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که با وجود تمام نوسانات و مشکلاتی که بورس در یک ماه‌ونیم اخیر با آن مواجه بود، همچنان عملکرد تالار شیشه‌ای قابل دفاع بوده است. گزارش‌های ماهانه شرکت‌های تولیدی و خدماتی برای بهمن‌ماه سال جاری که شامل ۴۴۰ شرکت فعال در بورس است، نشان می‌دهد که این شرکت‌ها در مجموع ۴۵۳‌هزار ‌میلیارد تومان درآمد در این ماه گزارش کرده‌اند. این میزان درآمد، نسبت به ماه مشابه در سال گذشته، افزایشی معادل 8/‏41‌درصد را نشان می‌دهد. در حالی که تورم سالانه بهمن‌ماه ۳۲‌درصد بوده است، این رشد درآمدی به وضوح نشان می‌دهد که درآمد شرکت‌ها توانسته است به طور کامل تورم سالانه را پوشش دهد. این امر نشان‌دهنده این است که بورسی‌ها موفق شده‌اند بدون آنکه تحت تاثیر منفی تورم قرار گیرند، حجم فروش خود را افزایش دهند.
اگر این عدد را با رشد ماهانه مقایسه کنیم، مشاهده می‌شود که درآمد بهمن‌ماه نسبت به دی‌ماه که در آن رشد ۳۳‌درصدی نسبت به دی سال گذشته گزارش شده بود، افزایش قابل‌توجهی یافته است. این افزایش نشان‌دهنده آن است که صنایع تولیدی و خدماتی بورسی در این ماه توانسته‌اند با استفاده از استراتژی‌های مختلف خود، هم در برابر چالش‌های اقتصادی و هم در برابر فشارهای تورمی عملکرد مثبتی از خود نشان دهند. به طور خاص، این افزایش فروش حاکی از توانمندی این شرکت‌ها در مواجهه با تحولات اقتصادی و موفقیت در حفظ موقعیت خود در بازار است.
در میان صنایع مختلف، برخی از گروه‌ها عملکرد بسیار مثبتی داشته‌اند و توانسته‌اند فروش خود را به طور چشمگیری افزایش دهند. این صنایع شامل گروه‌هایی مانند شیمیایی، فلزات اساسی، الفین‌ساز و رایانه هستند که به خوبی از فرصت‌های موجود بهره برده و توانسته‌اند سهم بازار خود را گسترش دهند. این در حالی است که برخی صنایع دیگر، مانند صنعت چاپ که تک‌شرکتی محسوب می‌شوند، در این بررسی لحاظ نشده‌اند.
به طور کلی، این گزارش‌ها نشان می‌دهد که بورس و صنایع مختلف در برابر تورم و چالش‌های اقتصادی توانسته‌اند مقاومت نشان دهند. اگرچه برخی صنایع با کاهش فروش مواجه بوده‌اند اما اکثر شرکت‌ها با افزایش فروش در ماه بهمن نسبت به ماه‌های گذشته توانسته‌اند موقعیت خود را در بازار تقویت کنند. این موضوع نشان‌دهنده قدرت برخی از صنایع در مقابله با بحران‌ها و بهره‌برداری از شرایط موجود است. بنابراین، با توجه به این رشد فروش، می‌توان پیش‌بینی کرد که در صورت ادامه این روند، شرکت‌های تولیدی و خدماتی همچنان به روند صعودی خود ادامه خواهند داد و می‌توانند از مزایای این رشد برای توسعه بیشتر استفاده کنند.