اهمیت معدنکاری سبز

منیر حضوری- ایجاد آلودگی چالش اساسی بر سر راه فولاد است، تا جایی که در سال‌های آتی تولید‌کنندگان فولاد که سهمی از آلودگی جهانی داشته باشند باید جرایمی را پرداخت کنند. این مهم باعث شده که شرکت‌های فولادی به کاهش انتشار کربن و حفاظت از محیط‌زیست توجه بیشتری کنند. تاجایی که با تلاش‌های هدفمند می‌‌توان آینده‌ای با آسمانی آبی‌تر و اقلیمی ملایم‌‌تر برای همگان به ارمغان آورد.
متاسفانه انتشار کربن منجر به تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی شده است. گازهای گلخانه‌ای باعث آسیب به طبیعت، تخریب مزارع، از بین رفتن محصولات کشاورزی، فقیرتر شدن مردم جهان و بروز بیماری‌های مختلف شده‌ است. به این ترتیب، کشورهای جهان حرکت خود را برای مقابله با این مشکل آغاز کرده‌اند. هر روز تحقیقات و پروژه‌های آزمایشی جدیدی در زمینه‌های سلول‌های خورشیدی، توربین‌های بادی، سوخت هیدروژن، خودروهای برقی، معدنکاری و فولاد سبز رونمایی می‌شوند. ایران نیز نباید از این حرکت جا بماند، در غیر این صورت هم به محیط‌زیست آسیب جدی وارد می‌شود و هم گرفتار تبعات اقتصادی وضع شده در دنیا و مالیات‌های سرسام‌‌آور کربن خواهد شد. در این زمینه کارشناسان باور دارند که حذف گازهای گلخانه‌ای از بخش فولاد می‌تواند به حفظ گرمایش تا زیر 5/‏1درجه سانتی‌گراد کمک کند اما کربن‌زدایی فولاد نیازمند همکاری در سراسر زنجیره ارزش و هماهنگی سیاستگذاران و سرمایه‌گذاران است.
مهندس‌احمد ایرانی، مشاور مدیرعامل «گروه فکور صنعت تهران» درباره این پرسش که فرصت‌های منطقه‌ای و جهانی توسعه زنجیره فولاد چه مواردی است که از آنها استفاده نشده به «جهان‌صنعت» گفت: صنعت فولاد در دنیا صنعتی پیر است؛ به دلیل اینکه پس از کشف آهن و پس از تامین اولین نیازهای بشر که ساخت شمشیر و چاقو و سپر بوده است به سرعت سایر نیازهای سنواتی انباشته شده خود را با هجمه به معادن و با نرخ بهره‌وری پایین تامین کرده است اما علاوه‌بر اتلاف منابع، محیط‌زیست را نیز آلوده کرده است. بنابراین دو عارضه بزرگ وجود دارد که صنعت با آنها دست به گریبان است.
او با اشاره به مورد نخست گفت: اول اینکه آلودگی و کربن ایجاد شده است که در کنوانسیون‌های جهانی مورد توجه قرار گرفته و چالش‌های اساسی بر سر راه فولادهای قدیمی و تکنولوژی‌های قدیمی ایجاد کرده است. به طوری که در سال‌های آینده تولید‌کنندگان فولاد که سهمی از آلودگی جهانی دارند باید جرایمی را پرداخت کنند. چالش دوم اینکه منابع جهانی محدود هستند و حجم تقاضای کلان که طی 300سال گذشته در صنعت فولاد تامین شده است، دیگر رمقی برای آیندگان نگذاشته است تا بتوانند اسراف کنند. بنابراین ما هیچ راهی نداریم جز اینکه نسبت به بازپروری و بازتولید ضایعات تولیدی اهتمام به ورزیم و بتوانیم آنچه که تولید شده را جمع‌آوری، بازیابی و استفاده مجدد کنیم. علاوه بر آن با استفاده از تکنولوژی به‌روز شده باید راندمان را افزایش دهیم و آلودگی را به حدااقل برسانیم. اکنون این الزامات با قابلیت‌های منطقه‌ای خاورمیانه تطابق دارد که نشانه‌های جاری توسعه‌ای در منطقه نیز این سخن را تایید می‌کند.
سهم فولاد در تولید ناخالص داخلی
مشاور مدیرعامل «گروه فکور صنعت تهران» درباره سهم صنعت فولاد در تولید ناخالص داخلی گفت: صنعت کشور در بخش فولاد و پتروشیمی سرآمد است. در حال حاضر ایران در‌ هاب منطقه خلیج‌فارس برترین کشور در تولید مواد معدنی به خصوص آهن، فولاد و مس است. در واقع ایران در سطح منطقه خاورمیانه جزو برترین‌هاست و به علت داشتن منابع مختلف و سطح عظیم سرمایه‌گذاری که در بخش آهن ، فولاد و مس انجام داده سرآمد است.
ایرانی ادامه داد: طبق برنامه توسعه تا سال 1404 باید 55‌میلیون تن ظرفیت سخت‌افزاری برای تولید فولاد ایجاد می‌کردیم و باید گفت که در حال حاضر به آن هدف دست یافته‌ایم. سال گذشته و امسال نزدیک به 33‌میلیون تن فولاد تولید کرده‌ایم که به لحاظ ارزش‌آفرینی حداقل 30‌میلیارد دلار به طور مستقیم ارزش دارد و می‌توان گفت که معادل 5/‏5‌درصد صنعت فولاد به طور مستقیم در تولید ناخالص ملی کشور سهیم است.
تکیه بر دانش بومی
مشاور مدیرعامل «گروه فکور صنعت تهران» در پاسخ به این سوال که فکور صنعت چطور توانست در بهمن امسال جزو شرکت‌های برتر شود، اظهار کرد: شاید علت موفقیت فکور صنعت، توجه به دانش فنی بوده است. دانش فنی‌ای که فکور صنعت در شرایط تحریمی و بدون اکتساب و کمک خارجی در پروژه‌های فولادی و پروژه‌های فرآوری مس به تالیف و به سرانجام رسانده است. همچنین می‌توان از توجه حرفه‌ای فکور صنعت به چندین عامل برتر از جمله توجه به نیروی انسانی، پذیرش خسارات ناشی از انجام اموری با درجه ریسک‌پذیری بالا، جسارت در ورود به حل مشکلاتی که معمولا ریشه خارجی دارند و نیز انتخاب مشی کار گروهی سخن گفت. امیدوارم با جرقه‌ای که به‌تازگی در دانشگاه امیرکبیر زده شده، بسترهای لازم برای نشر تجارب صنعتی از بخش صنعت به دانشگاه بیشتر فراهم شود.
او ادامه داد: دومین اقدامی که قرار است تالار صنعت در دانشگاه امیرکبیر(که با همت فکور صنعت راه‌اندازی شده) انجام دهد، نشر و ورود معضلات و مشکلات پایه از صنعت به دانشگاه است. در حال حاضر نیازهای صنعت را دانشگاه نمی‌شناسد و برعکس این قضیه هم صادق است، یعنی صنعت نمی‌داند دانشگاه چه قابلیت‌هایی دارد که می‌تواند بر حل مشکلات اساسی خود از طریق دانشگاه اثر گذارد. در این بین وجود کریدورهای رفت‌وآمدی با صنعت، دانشجویان را آشنا و امیدوار خواهد کرد که آنچه به لحاظ علمی می‌آموزند، نتایج کاربردی‌اش را در صنعت ملی کشور می‌توانند به کار گیرند. از سوی دیگر کارشناسان خبره و اساتید می‌توانند به با تحقیق مرتبط با معظلات صنعتی، در رفع نیازها و الزامات پایه کمک کنند.
ایرانی با تاکید بر اهمیت توجه به واقع‌گرایی اظهار کرد: نکته قابل ذکر آن است که تصور می‌کنم بیشتر واقع‌گرا باشیم و از فزون‌خواهی و داشتن امید واهی اجتناب کنیم تا جایی که آنقدر انتظار کاذب بین صنعت و دانشگاه ایجاد شود که پس از چند سال مجددا ببینیم در نقطه صفر هستیم و هیچ بهبودی صورت نگرفته است و طرفین سرخورده شوند!
به همین خاطر پیشنهاد می‌کنم دانشگاه بسترهای لازم عملیاتی را برای همکاری با صنعت فراهم کند. در ادامه رابطه حقوقی بین صنعت و دانشگاه نیازمند همکاری بایسته و پایدار است. در این صورت به طور حتم تا یک سال آینده می‌توان گزارش خوبی از این حرکت ارائه کرد. در غیر این صورت در بر همان پاشنه‌ای خواهد چرخید که در 100سال گذشته چرخیده است و انتظارات هم پابرجا خواهند ماند! همچنین پیشنهاد می‌شود که دانشگاه در این مرحله از تولد تالار صنعت، از پشتیبانی فکور صنعت نهایت استفاده را ببرد تا در ادامه زیرساخت‌های مناسب را راحت‌تر ایجاد کند و پشتیبانی اخیر فکور صنعت در جهت فردایی بهتر بتواند با دوام باشد.
تمرکز بر توسعه دانشگاه‌ها
مشاور مدیرعامل «گروه فکور صنعت تهران» درباره نقش فکور صنعت در توسعه دانشگاه گفت: مشی فکور صنعت این بوده که از دانشگاه حمایت کند و برای این مهم سرمایه لازم را هم فراهم کرده است ولی باید توجه کرد که صنایع در این حد از همکاری قرار دارند. بنابراین دانشگاه، صنعت را صرفا به چشم کمک‌کننده و مساعده‌دهنده نبیند بلکه به شکل یک متعهد طرف دوم قرارداد آن را در نظر گیرد و در این خصوص سعی کند که زیرساخت‌ها و تضامین مختلف طرف اول را فراهم کند. تاکید دارم که دانشگاه‌ها همه چیز را به شکل مساعده و کمک نبینند چراکه اگر چنین باشد بعد از طی یک دوره دیگر نمی‌توانند به یک دانشگاه غنی تبدیل شوند. هم‌اینک حجم قرارداد‌های همکاری بین دانشگاهی معتبر دنیا با بخش‌های صنعتی بالغ بر ده‌ها ‌میلیون دلار است و دانشگاه کمتر چشم بر بودجه‌های دولتی در حوزه توسعه تکنولوژی دارند. بنابراین اصل مهم این است که شعار اتحاد صنعت و دانشگاه با تبین روابط پایدار بین طرفین عملی شود.
ایرانی در خصوص اهمیت نقش دانشگاه در همکاری با صنعت گفت: دانشگاه به عنوان مرکز تولید‌کننده علم در دو بعد پرورش نیروی انسانی خبره و متخصص برای بخش صنعت نقش اولیه را ایفا می‌کند. همچنین به عنوان تولید‌کننده علم و انجام پژوهش‌های صنعتی نقش کلیدی در پرورش مفاهیم وایده‌های اولیه فناوری در بخش صنعت دارد.
او تصریح کرد: هر چه دانشگاه نسبت به انجام این ماموریت‌ها موفق‌تر باشد، صنعت نیز در کشور به راحتی می‌تواند سریع‌تر از پژوهش‌های تحقیقاتی و علمی کشور بهره‌برداری لازم را ببرد. این مهم برای به فناوری رساندن دانش جهت انجام ماموریت‌های صنعتی صورت می‌گیرد که همانا تامین الزامات و نیازهای اساسی در بخش‌های مختلف صنعت است. همچنین در این روند شاهد نقش‌آفرینی کارشناسان و کارکنان خبره‌ای هستیم که دانشگاه در این مدت به جامعه تحویل داده است.
متخصصانی که لازم است علاوه بر دانش علمی، نسبت به کسب مهارت‌های فنی و تخصصی که ماهیتی عملی و تجربی دارد و نیز مهارت‌های ارتباط انسانی و همچنین مفهومی و مدیریتی، از طریق همکاری با بخش صنعت اقدام کنند تا در آینده جزو کارشناسان و مدیرانی شوند که صنعت را بعدا به اقناع و موفقیت‌های نهایی برسانند.
مشاور مدیرعامل «گروه فکور صنعت تهران» تاکید کرد: نقش دانشگاه در پرورش نیروی انسانی که دارای مهارت‌های تخصصی باشد و نیز انجام پژوهش‌های صنعتی که می‌تواند پایه‌ای برای صنعتی‌سازی دانش جهت تامین نیازهای اجتماعی آن کشور در بخش‌های مختلف صنایع غذایی، دارویی، ‌نظامی، ‌خودرو، فولاد و صنایع مختلف و … باشد، کلیدی است.