نجات صنعت نفت در مقابل تحریم‌ها

ایمان وجدانی*- عبور از بحران تحریم‌‌ها و حفظ جایگاه ایران در بازار انرژی نیازمند یک استراتژی چندبعدی است: اصلاحات داخلی، سرمایه‌گذاری در حوزه‌های با ارزش‌افزوده بالا، گسترش صادرات غیرنفتی و بهره‌گیری از دیپلماسی اقتصادی برای کاهش موانع خارجی. تنها با یک سیاستگذاری منسجم و آینده‌نگر است که می‌توان صنعت انرژی ایران را از وضعیت کنونی خارج کرد و آن را به مسیر توسعه پایدار بازگرداند.
تحریم‌های اقتصادی سال‌هاست که صنعت انرژی ایران را با چالش‌های جدی مواجه کرده‌اند. از کاهش سرمایه‌گذاری خارجی گرفته تا محدودیت‌های صادراتی و دشواری در تامین فناوری‌های مدرن، این فشارها نه‌تنها بر رشد اقتصادی کشور تاثیر گذاشته، بلکه امنیت انرژی ایران را نیز با خطراتی مواجه کرده است. در چنین شرایطی، تنها تکیه بر راهکارهای موقت یا استراتژی‌های مقابله‌ای نمی‌تواند آینده این صنعت را تضمین کند. مسیر درست ترکیبی از اصلاحات ساختاری در بخش انرژی، توسعه بازارهای جدید و تعامل اقتصادی هدفمند در سطح بین‌المللی است.
تکیه صرف بر دور زدن تحریم‌ها یا استراتژی‌های کوتاه‌مدت تاکنون نتوانسته مشکلات بنیادین اقتصاد انرژی ایران را حل کند. محدودیت‌های بانکی، عدم دسترسی به تجهیزات پیشرفته و کاهش توان صادراتی چالش‌هایی هستند که حتی با روش‌های جایگزین نیز کاملا برطرف نشده‌اند. تجربه کشورهای نفتخیز دیگر نشان می‌دهد که برای عبور از چنین بحران‌هایی، تنوع‌بخشی به منابع درآمدی و کاهش وابستگی به نفت خام، امری اجتناب‌ناپذیر است. توسعه صنعت پتروشیمی، گاز مایع (LNG) و صادرات برق می‌تواند به افزایش ارزش‌افزوده و کاهش آسیب‌پذیری در برابر تحریم‌ها کمک کند.
تنوع‌بخشی به صادرات انرژی نیز یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که می‌تواند موقعیت ایران را در بازارهای جهانی تقویت کند. در حالی که محدودیت‌های تحریمی دسترسی ایران به برخی بازارهای سنتی را دشوار کرده، گسترش همکاری‌های منطقه‌ای و استفاده از مدل‌هایی مانند تهاتر کالا، سرمایه‌گذاری‌های مشترک و مشارکت در پروژه‌های زیرساختی می‌تواند مسیرهای جدیدی برای صادرات نفت، گاز و برق ایجاد کند.
با این حال، باید توجه داشت که حتی موثرترین راهکارهای اقتصادی نیز بدون یک رویکرد دیپلماتیک هوشمندانه به نتیجه نخواهند رسید. اقتصاد ایران برای رشد پایدار نیازمند دسترسی به منابع مالی بین‌المللی، تکنولوژی‌های مدرن و بازارهای گسترده‌تر است؛ عواملی که بدون کاهش تنش‌های بین‌المللی و تعامل اقتصادی با جهان به ‌سختی محقق می‌شوند. مذاکرات هوشمندانه و ایجاد فضای مناسب برای سرمایه‌گذاری خارجی، نه‌تنها امکان بهره‌گیری از ظرفیت‌های بالقوه ایران را افزایش می‌دهد، بلکه شرایط را برای توسعه پایدار و کاهش وابستگی به روش‌های پرریسک و موقتی فراهم می‌کند.
در نهایت عبور از بحران تحریم‌ها و حفظ جایگاه ایران در بازار انرژی نیازمند یک استراتژی چندبعدی است: اصلاحات داخلی، سرمایه‌گذاری در حوزه‌های با ارزش‌افزوده بالا، گسترش صادرات غیرنفتی و بهره‌گیری از دیپلماسی اقتصادی برای کاهش موانع خارجی. تنها با یک سیاستگذاری منسجم و آینده‌نگر است که می‌توان صنعت انرژی ایران را از وضعیت کنونی خارج کرد و آن را به مسیر توسعه پایدار بازگرداند.
* پژوهشگر اقتصاد انرژی