پیش‌شرط‌های تحقق سرمایه‌گذاری برای تولید

سارا اصغری- مقام معظم رهبری با انتخاب شعار «سرمایه‌گذاری برای تولید» برای سال1404 بار دیگر بر اهمیت تولید و نقش صنعت به‌عنوان پیشران اقتصادی در کشور تاکید کرد؛ این شعار را در واقع می‌توان یک راهبرد کلان برای تقویت بنیه‌های داخلی، ایجاد اشتغال و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی تلقی کرد. البته بدون شک تحقق این شعار به پیش‌شرط‌هایی نیاز دارد که بدون وجود آنها، محقق‌شدنی نیست. به باور کارآفرینان، صنعتگران و اقتصاددانان یکی از پیش‌شرط‌های اساسی برای سرمایه‌گذاری در امر تولید، وجود امنیت اقتصادی است.
سیده فاطمه مقیمی، کارآفرین ایرانی در یادداشتی به پیش‌شرط‌های سرمایه‌گذاری برای تولید اشاره می‌کند و می‌گوید: سرمایه‌گذاری در تولید، وقتی گسترش معنادار می‌یابد که سرمایه‌گذار احساس امنیت کند، وگرنه همچنان زمین، سکه، دلار و مسکن، محبوب‌ترین مقاصد سرمایه‌ها باقی خواهند ماند. در کشوری که تولیدکنندگان برای تامین مالی به مشکل برمی‌خورند ولی سفته‌بازان روزبه‌روز ثروتمندتر می‌شوند، باید فکر اساسی برای گسترش فرهنگ کارآفرینی و حفظ و تکثیر روحیه کارآفرینان بزرگ انجام شود. پیش‌شرط‌های لازم برای سرمایه‌گذاری در تولید به اصلاح نظام بانکی و جلوگیری از اعطای تسهیلات رانتی، حذف بوروکراسی زائد و کاهش موانع کسب‌وکار، سرمایه‌گذاری جدی در زیرساخت‌های انرژی و حمایت از تولید دانش‌بنیان نیاز دارد.
عباس کاظمی، رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بجنورد نیز معتقد است که سرمایه‌گذاری نیازمند پیش‌بینی‌پذیری و ثبات است و چنانچه سرمایه‌گذار آینده اقتصادی کشور را حدس نزند و اگر هرروز با تغییر قوانین و سیاستگذاری‌های ناگهانی مواجه شود، رغبتی برای کار ندارد. اگر نرخ تورم، ارز و هزینه‌های تولید به‌‌صورت غیرقابل ‌کنترل دچار نوسان شود، ریسک سرمایه‌گذاری بالا خواهد رفت و سرمایه‌گذار از ورود به حوزه تولید منصرف خواهد شد. نااطمینانی اقتصادی برای سرمایه‌گذاران داخلی مشکل‌ساز شده و تاکید می‌شود که این مشکل باید برطرف شود. البته سرمایه‌گذاری برای تولید تنها وظیفه دولت نیست و سرمایه‌گذاری برای تولید یک مساله ملی است و تمام دستگاه‌ها، نهادها، بخش‌خصوصی و حتی مردم باید نقش خود را در این مسیر به خوبی ایفا کنند.
مهدی اقتصادی، مدیر طرح و برنامه اتاق بازرگانی ایران در این زمینه معتقد است که سرمایه‌گذاری در تولید، میزان عرضه کالاها را افزایش می‌دهد و از فشارهای تورمی می‌کاهد. در مقابل، هدایت نقدینگی به سمت فعالیت‌های غیرمولد، تورم را تشدید کرده و فرصت‌های اقتصادی را از بین می‌برد. نوسانات شدید ارزی، سیاست‌های نامطمئن اقتصادی، مداخلات گسترده دولت و نبود حمایت‌های کافی از تولید، سرمایه‌گذاران را از فعالیت‌های مولد دور کرده و سرمایه را به سمت بازارهای سوداگرانه سوق می‌دهد. برای اصلاح این وضعیت، سیاست‌های مالیاتی، بانکی و ارزی باید به‌گونه‌ای بازطراحی شود که بخش تولید، دسترسی بهتری به منابع مالی داشته باشد و فعالیت‌های غیرمولد محدود شوند. ارائه تسهیلات کم‌بهره به صنایع، تضمین بازگشت سرمایه در پروژه‌های تولیدی و اعمال مالیات‌های بازدارنده بر دلالی، مسیر سرمایه‌گذاری را اصلاح خواهد کرد. ایجاد ثبات در نرخ ارز و اجرای سیاست‌های اقتصادی پیش‌بینی‌پذیر، اعتماد سرمایه‌گذاران را افزایش داده و امکان برنامه‌ریزی بلندمدت را فراهم می‌کند.
کیوان کاشفی، عضو هیات‌رییسه اتاق ایران نیز در این‌باره معتقد است، در تحقق سرمایه‌گذاری برای تولید باید چهار راهبرد اساسی را پیگیری کنیم؛ ابتدا باید سود سرمایه‌گذاران را به رسمیت بشناسیم؛ در قدم بعدی اعتماد عمومی را جلب کنیم؛ از سویی بهبود محیط کسب‌وکار و ارتقای شاخص‌های موثر در آن را در اولویت برنامه‌‌‌‌‌ها قرار دهیم، پس از تحقق این سه مورد باید به سمت اجرای پلتفرم‌هایی برویم که توان جمع‌‌‌‌‌آوری سرمایه‌های خرد نزد مردم را داشته‌ باشند.
مهم‌ترین پیش‌شرط‌های لازم برای سرمایه‌گذاری در تولید
در این بین، آرمان خالقی، دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» به پیش‌شرط‌های لازم برای تحقق شعار سال و سرمایه‌گذاری برای تولید پرداخت و خاطرنشان کرد: یکی از مهم‌ترین پیش‌نیازهای تحقق سرمایه‌گذاری در امر تولید، وجود امنیت اقتصادی برای فعالان اقتصادی است و این امنیت اقتصادی باید برای فعالان اقتصادی ملموس و قابل‌درک باشد؛ در این راستا، ثبات اقتصادی ضروری است تا به مالکیت افراد احترام گذاشته شود. در این راستا باید قراردادهایی که با بخش‌خصوصی منعقد می‌شود، دارای ثبات لازم باشد و به‌صورت یک‌سویه اعمال نشود. همچنین دولت باید از اقتصاد دستوری پرهیز کند. در واقع این پیش‌شرط اصلی برای سرمایه‌گذاری است تا در این بستر فعال اقتصادی کاملا احساس امنیت داشته باشد.
خالقی در ادامه عنوان کرد: پیش‌شرط دیگری که برای سرمایه‌گذاری در زمینه تولید مورد نیاز است، مناسب بودن محیط کسب‌وکار است؛ برخی مسائل در خارج از بنگاه‌ اقتصادی می‌تواند برای بنگاه‌های اقتصادی موانعی ایجاد کند که باید درصدد رفع این موانع برآمد که از جمله آنها می‌توان به صدور مجوزها و زمان‌بر بودن آنها اشاره کرد که باید سعی شود تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن صادر شوند.
وی در ادامه با اشاره به قانون تجارت به‌عنوان یکی از پیش‌شرط‌های سرمایه‌گذاری در امر تولید اشاره کرد و افزود: در قانون تجارت، روابط تجاری باید به‌صورت دقیق مشخص شده باشد و این روابط تجاری باید تضمین‌کننده مالکیت سهام فعال اقتصادی باشد. دبیرکل جدید خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در ادامه خاطرنشان کرد: علاوه‌بر مسائل یادشده که به‌عنوان پیش‌شرط سرمایه‌گذاری ضروری است، باید آمار و اطلاعات دقیقی به‌عنوان یک پایگاه اطلاعاتی در اختیار فعالان اقتصادی قرار داده شود، اطلاعاتی که باید درست، به‌روز و قابل اتکا باشد تا فعالان اقتصادی براساس این اطلاعات، آگاهی لازم را برای ورود به بازار به ‌دست بیاورند؛ در حقیقت این اطلاعات هم برای سرمایه‌گذاری داخلی و هم برای سرمایه‌گذاری خارجی یک ضرورت به‌شمار می‌رود. خالقی در ادامه به موضوع رتبه‌بندی‌های جهانی در فضای کسب‌وکارهای جهانی اشاره کرد و افزود: در گذشته رتبه ایران در فضای کسب‌وکار در بین کشورهای دنیا همواره بین 130 تا 140 بود اما در فضای بین‌المللی، شاخص معتبر جدیدی با عنوان «آمادگی کسب‌وکار» برای سنجش فضای کسب‌وکارهای کشورهای مختلف از سوی بانک جهانی در نظر گرفته شده که برای نخستین‌بار در سال‌جاری میلادی این شاخص مورد سنجش قرار خواهد گرفت و اقدام به رتبه‌بندی کشورها از این منظر خواهد کرد که به مبنایی برای سرمایه‌گذاری خارجی تبدیل خواهد شد.
وی در یک جمع‌بندی کلی عنوان کرد: سرمایه‌گذاری خود تشخیص خواهد داد که سرمایه خود را وارد سرمایه‌گذاری بکند یا نکند، در این میان این وظیفه دولت‌هاست که پیش‌شرط‌های لازم را برای ورود سرمایه‌گذاران مهیا کنند که در این راستا می‌توانند یک فضای امن همراه با کمترین میزان بوروکراسی را ایجاد کنند.
4 پیش‌شرط تحقق سرمایه‌گذاری برای تولید
حسین راغفر، کارشناس اقتصادی درباره پیش‌شرط‌های تحقق شعار سال1404 معتقد است که بیش از یک دهه است که شعار سال با تولید آغاز می‌‌شود اما هر سال دریغ از پارسال. هیچ پایبندی به الزامات تحقق چنین شعاری وجود ندارد، درحالی‌که شرح اولیه آن این است که فضای کسب‌‌وکار کشور باید برای حضور فعالان و تولیدکنندگان واقعی مناسب باشد. راغفر در ادامه خاطرنشان کرد: برای دستیابی به این منظور، نخستین اقدام انحصارزدایی‌های قدرتمندی است که در فضای اقتصاد کشور وجود دارد. حضور برخی نهادها و بنیادهای حاکمیتی و حکومتی در اقتصاد کشور، اصلی‌ترین مانع شکل‌گیری و حضور فعالان اقتصادی بخش‌خصوصی واقعی در اقتصاد است. به همین دلیل، ظرف 20سال گذشته، شاهد خروج مستمر سرمایه‌گذاران و ورشکستگی‌های پی‌درپی تولیدکنندگان در کشور هستیم.
وی با اشاره به شروط دیگر سرمایه‌گذاری در تولید بیان کرد: دومین شرط این است که نظام مالیاتی بتواند از تمام فعالان اقتصادی، مالیات دریافت کند. سومین مساله، اصلاحاتی است که برای شکل‌گیری تولید باید انجام شود. برای نمونه نظام مالیاتی باید بتواند از فعالیت‌های نامولد مانند خرید و فروش طلا، سکه، ارز و زمین، مالیات‌های گزافی بگیرد تا این دسته از فعالیت‌ها اساسا غیرصرفه شده و بخش قابل‌توجهی از آنها از چرخه دلالی و سوداگری خارج شوند. در نتیجه بخش قابل‌‌توجهی از این دسته از مالیات‌ها باید به‌‌صورت یارانه تولید، به اشکال مختلف مثل یارانه دستمزد یا یارانه تحت توسعه، به بخش‌خصوصی فعال در حوزه تولید صنعتی اختصاص داده شود. راغفر افزود: چهارمین شرط تحقق شعار سال‌جاری آن است که برای ایجاد تولید واقعی در اقتصاد کشور، تولیدی که در خدمت توسعه کشور و با نگاه به آینده تحولات اقتصادی در عرصه جهانی باشد، وجود یک برنامه منطقی و عملی ضروری است تا برنامه توسعه صنعتی کشور را تعریف کند. لازمه این کار محدود کردن فعالیت‌های توسعه یک کشور به تعدادی مشخص در بخش‌های صنعتی است که باید ویژگی‌های خاصی را دربرگیرند؛ از جمله اینکه این بخش‌های صنعتی به آینده فناوری‌های نوظهور و تاثیر آنها بر امنیت نظامی و سیاسی کشور نگاه داشته باشند. این موارد حداقل‌هایی هستند که باید به‌‌عنوان الزامات تولید در کشور و حمایت از تولید صنعتی پیگیری شوند.