ترامپ و ترمز رشد اقتصاد جهانی

جهان‌صنعت‌نیوز- صندوق بین‌المللی پول در گزارشی اعلام کرد که چشم‌انداز اقتصاد ایالات‌متحده و اقتصاد جهانی به‌دلیل تعرفه‌های دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا و عدم اطمینانی که ایجاد کرده است، بدتر شده و سبب کاهش ۵دهم درصدی رشد اقتصاد جهانی شده و سایه رکود و ترس را بر سر بازارهای مالی- پولی جهان انداخته است.
گزارش جدید این صندوق که سه‌شنبه هفته گذشته – سوم اردیبهشت – منتشر شد حاکی از آن است که اقتصاد جهانی امسال تنها 8/‏2‌درصد رشد خواهد کرد که کمتر از پیش‌بینی 3/‏3‌درصدی در ژانویه سال جاری میلادی است و اگر شرایط اینگونه پیش رود، رشد جهانی در سال آینده ۳‌درصد خواهد بود، که این رقم نیز نسبت به آخرین پیش‌بینی صندوق کمتر شده است.
کاهش رشد اقتصادی جهانی
اقتصاددانان این صندوق، رشد اقتصادی ایالات‌متحده در سال جاری را 8/‏1‌درصد برآورد کردند که به‌شدت کمتر از پیش‌بینی قبلی 7/‏2‌درصد و یک‌درصد کامل کمتر از رشد سال ۲۰۲۴ است. این کارشناسان اعلام کردند که انتظار رکود اقتصادی ایالات ‌متحده را ندارند اما احتمال رکود اقتصادی در این کشور در سال جاری از ۲۵ به ۳۷‌درصد افزایش یافته است.
این پیش‌بینی‌ها تا حد زیادی با انتظارات بسیاری از اقتصاددانان و کاردانان اقتصادی در بخش ‌خصوصی تطابق دارد، اگرچه برخی نگران هستند که رکود به طور فزاینده‌ای محتمل باشد. کارشناسان اقتصادی شرکت خدمات مالی و بانکداری چندملیتی آمریکایی «جی پی مورگان» نیز می‌گویند که اکنون احتمال رکود اقتصادی آمریکا ۶۰‌درصد شده است. فدرال‌رزرو همچنین پیش‌بینی کرده است که رشد اقتصادی در سال جاری به 7/‏1‌درصد کاهش خواهد یافت. «آپیراولیویه گورینشاس» Pierre-Olivier Gourinchas، اقتصاددان ارشد صندوق بین‌المللی پول می‌گوید: در حال ورود به عصر جدیدی هستیم و سیستم اقتصادی جهانی که در 80سال گذشته کارکرد داشته، در حال تنظیم مجدد است.
وی می‌گوید: تعرفه‌ها به خودی خود نشان دهنده یک «شوک منفی بزرگ» برای رشد خواهد بود و همچنین غیرقابل پیش‌بینی بودن این اقدامات نیز تاثیر منفی بر فعالیت‌های اقتصادی و چشم‌انداز رشد اقتصاد جهانی خواهد داشت.
اقتصاددان ارشد صندوق بین‌المللی پول افزود: به دنبال یک‌سری شوک‌های بی‌سابقه در سال‌های قبل، رشد جهانی تا سال ۲۰۲۴ ثابت و در عین حال ضعیف بود و پیش‌بینی می‌شد که در به‌روزرسانی چشم‌انداز اقتصاد جهانی (WEO) تا ژانویه‌۲۰۲۵ به همین منوال باقی بماند اما چشم‌انداز تغییر کرده است زیرا دولت‌ها در سراسر جهان اولویت‌های سیاستگذاری را تغییر داده‌اند. از زمان انتشار مجموعه تعرفه‌های جدید ایالات‌ متحده در ژانویه 2022 و تعرفه‌های جدید ایالات‌ متحده در ژانویه ۲۰۲۵، چشم‌انداز اقتصاد جهانی کاهش یافته است.
این اقتصاددان تاکید کرده است: اقدامات متقابل در جنگ تعرفه‌ای که ترامپ راه انداخته سبب شده تا نرخ‌های تعرفه موثر به سطوحی برسند که در یک قرن گذشته بی‌سابقه بوده است و به همین دلیل انتظار می‌رود تنش‌های تجاری بازهم تشدید شود. آنگونه که سطوح بسیار بالای عدم قطعیت سیاست‌های مالی- پولی از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون تاثیر قابل‌توجهی بر فعالیت‌های اقتصادی جهانی گذاشته است.
طبق گزارش صندوق بین‌المللی پول؛ تعرفه‌ها به‌خودی‌خود نشان دهنده یک «شوک منفی بزرگ» برای رشد خواهد بود و همچنین غیرقابل پیش‌بینی بودن این اقدامات نیز تاثیر منفی بر فعالیت‌های اقتصادی و چشم‌انداز رشد اقتصاد جهانی خواهد داشت و در عین حال، فرضیات اقتصادی در این زمینه را دشوارتر از حد معمول می‌کند.
بازارهای نوظهور ضربه خوردند، آمریکا و منطقه یورو شاهد کاهش رشد
متخصصان اقتصادی این صندوق می‌گویند: انتظار می‌رود رشد اقتصادی در سراسر جهان کند شود؛ بازارهای نوظهور و اقتصادهای در حال توسعه شاهد کاهش رشد به 7/‏3‌درصد در سال ۲۰۲۵ و 9/‏3درصد در سال ۲۰۲۶ خواهند بود و کشورهایی مانند چین که به نسبت بیشتر هدف سیاست‌ها و اقدامات تجاری آمریکا قرار گرفته‌اند، از این روند تاثیرپذیری بیشتر منفی خواهد داشت.
در این گزارش، در سال جاری میلادی، رشد 4/‏1درصدی برای اقتصادهای پیشرفته و رشد 8/‏1درصدی برای ایالات‌ متحده پیش‌بینی شده است، که این رقم 9/‏0 درصد کمتر از پیش‌بینی قبلی برای آمریکا بوده است.
البته در حالی که صندوق بین‌المللی پول کاهش شدید رشد اقتصادی جهان در سال‌های ۲۰۲۵ و ۲۰۲۶ را پیش‌بینی کرده اما تاکید دارد که در شرایط کنونی رکودی را پیش‌بینی نمی‌کند. با این حال، می‌گوید احتمال رکود جهانی در یک سیر پرسرعت از ۱۷‌درصد به ۳۰‌درصد افزایش یافته است و حتی ۴۰‌درصد احتمال رکود در ایالات‌ متحده وجود دارد.
«کریستالینا جورجیوا» Kristalina Georgieva رییس صندوق بین‌المللی پول، دلیل این کاهش سرعت را «راه‌اندازی مجدد سیستم تجارت جهانی» توسط ایالات ‌متحده می‌داند. او گفت که این موضوع به کاهش رتبه در برآوردهای رشد منجر می‌شود، زیرا نوسانات در بازارهای مالی «بالا» است و حتی قادر به نشان دادن عدم اطمینان سیاست تجاری به معنای واقعی کلمه در نمودارها نیستند. در بخش دیگر جهان، منطقه یورو نیز شاهد کاهش 2/‏0درصدی تا 8/‏0‌درصدی رشد خواهد بود.
تاثیر بر تورم جهانی
صندوق بین‌المللی پول در مورد تاثیر کندی رشد بر تورم تاکید کرد: انتظار می‌رود تورم کل جهان با سرعتی کندتر از آنچه در ژانویه پیش‌بینی می‌شد کاهش یابد و در سال ۲۰۲۵ به 3/‏4‌درصد و در سال ۲۰۲۶ به 6/‏3‌درصد کاهش یابد. برای مقابله با کم شدن سرعت رشد، کارشناسان صندوق بین‌المللی پول توصیه کردند که کشورها باید «به طور سازنده برای ترویج یک محیط تجاری باثبات و قابل پیش‌بینی، تسهیل بازسازی بدهی و رسیدگی به چالش‌های مشترک» کار کنند.
آنها همچنین پیشنهاد کردند که باید روی پرداختن به «سیاست داخلی و فقدان تعادل ساختاری» تمرکز شود تا ثبات اقتصادی داخلی هر کشور تضمین شود. نویسندگان گزارش جدید صندوق اذعان کردند که اثرات موجی تصمیمات ترامپ فراتر از واشنگتن و جهانی است. اکنون ریسک‌ها و نگرانی‌های ثبات مالی جهانی به طور قابل توجهی افزایش یافته است که ناشی از شرایط مالی سخت‌تر جهانی و افزایش نبود اطمینان اقتصادی ناشی از جنگ تعرفه‌هاست.
حرکت کم‌جان رشد در برخی کشورهای آفریقایی هم قطع شد
در حالی که روند رشد اقتصادی برخی کشورهای آفریقایی در مواجهه با شوک‌های متعدد، انعطاف‌پذیری نشان می‌دهد اما تغییر ناگهانی در چشم‌انداز جهانی، شتاب رشد در این کشورها را قطع کرده است. کارشناسان این صندوق با بازبینی دیدگاه‌های خود در مورد آینده رشد اقتصادی قاره سیاه تاکید کردند: نرخ رشد این قاره با کاهش 3/‏0درصدی به 9/‏3‌درصد برای سال ۲۰۲۵ بازنگری شده است.
جمع‌بندی
دولت آمریکا تاکنون اعلامیه‌های زیادی در مورد تعرفه‌ها داشته که براساس آن مالیات بر کالاهایی که از کشورهای دیگر به ایالات ‌متحده وارد می‌شود شامل تعرفه‌های ۱۰ تا ۱۴۵درصدی شده است. در یک جنگ تجاری فزاینده، ایالات ‌متحده تعرفه‌هایی تا سقف ۱۴۵‌درصد بر کالاهای چینی وضع کرده است، در حالی که چین نیز با وضع تعرفه‌های ۱۲۵‌درصدی بر محصولات آمریکایی، به تصمیمات واشنگتن، واکنش نشان داده است. ایالات ‌متحده همچنین نرخ مالیات ۱۰‌درصدی را روی کالاهای اکثریت قریب به اتفاق کشورهای مختلف در نظر گرفته است، در حالی که نرخ‌های بسیار بالاتر را برای ده‌ها کشور به مدت ۹۰‌روز متوقف کرده است. ترامپ گفته است تعرفه‌ها، مصرف‌کنندگان آمریکایی را تشویق به خرید بیشتر کالاهای ساخت آمریکا می‌کند؛ میزان مالیات افزایش‌یافته را افزایش می‌دهد و منجر به میزان گسترده سرمایه‌گذاری در این کشور می‌شود. با این حال، صندوق بین‌المللی پول نتیجه این تعرفه‌گذاری را تاثیر منفی بالقوه بر تجارت جهانی می‌داند زیرا زنجیره‌های تامین مدرن بسیار به‌هم مرتبط هستند.
البته برخی از کشورهای در حال توسعه در این زمینه بسیار بهتر عمل کرده‌اند، به طوری که پیش‌بینی می‌شود هند یکی از بالاترین نرخ‌های رشد تولید ناخالص داخلی سالانه را با 2/‏6‌درصد در سال ۲۰۲۵ داشته باشد اما از آن طرف پیش‌بینی رشد چین به دلیل تاثیر تعرفه‌های ایالات ‌متحده به‌شدت کاهش یافته است. در واقع برآورد این صندوق بین‌المللی برای چین کاهش 3/‏1‌درصد رشد و برخورداری از رشد ۴‌درصدی اقتصادی در سال جاری است.
آنچه این برآوردها بر آن تاکید می‌کند، این است که به نظر می‌رسد دوران جهانی‌سازی سریع که توسط تجارت و یکپارچگی بازارهای مالی رونق گرفته بود، رو به پایان است. گسترش چنین سیستمی که از دهه ۱۹۵۰ شروع و در دهه ۱۹۸۰ شتاب گرفت، به گسترش گسترده اقتصاد جهانی منجر شد اما برندگان و بازندگانی را هم از ملت‌ها و دولت‌های مختلف به جا گذاشت.به هر صورت اکنون ترامپ این سیستم را به‌هم زده است و با افزایش پرشتاب و گسترده تعرفه‌ها قصد دارد از همه ظرفیت اقتصاد جهانی برای کشورش استفاده کند، آن هم بی‌توجه به اینکه اقتصاد دیگر کشورها و اقتصاد جهانی چه ضربه‌ای خواهد خورد.ترامپ در این جنگ تمام‌عیار تعرفه‌ای به تنهایی علیه همه جهان ایستاده و اهداف مختلفی را مدنظر دارد؛ از جمله افزایش پول برای کاهش مالیات، تقویت ابزار چانه‌زنی برای باز کردن بازارهای خارجی به روی کالاهای آمریکایی و تشویق تولیدکنندگان جهانی به انتقال کارخانه‌ها و زیرساخت‌های مهم تولید به ایالات‌ متحده.رییس‌جمهور آمریکا در میان این اهداف به طور متناوب در حال حرکت است و البته که برخی اوقات واکنش بازارها به تصمیماتش بسیار شدید می‌شود، کمی عقب‌نشینی می‌کند اما در مجموع نوسانات شدید، تجارت، سرمایه‌گذاری و همچنین اعتماد تجاری و مصرف‌کننده را در سراسر جهان بسیار بی‌ثبات کرده است اما نکته بسیار مهم این است که شدت تاثیرپذیری منفی کشورهای در حال توسعه فقیر بسیار بیشتر از سایر کشورهای جهان خواهد بود؛ بنابراین باید در این زمینه شرایط اقتصادی خود را بیش از گذشته مدیریت و تدبیر کنند.
در مجموع طبق برآورد جدید کارشناسان اقتصادی صندوق بین‌المللی پول (IMF) ؛ تعرفه‌های دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا، اقتصاد جهانی را به ‌طور قابل‌توجهی به سمت نزول سوق داده و پیش‌بینی رشد اقتصاد جهانی برای سال ۲۰۲۵ را به 8/2درصد کاهش داده است.