زنگ خطر توقف تولید خودرو به صدا درآمد؟

«جهان صنعت»- نامه انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو به وزیر صمت زنگ خطر توقف تولید خودرو در کشور را به صدا درآورد. این انجمن هفتم اردیبهشت طی نامه‏‏‌ای رسمی خطاب به سید محمد اتابک، خبر داد به‌تازگی برخی خطوط تولید قطعه متوقف شده که به‌دلیل پایداری مشکلات در روزهای آینده نیز ادامه خواهد داشت؛ رویه‌ای که اگر تغییر نکند، دیر یا زود به خطوط تولید خودرو سرایت خواهد کرد.
براساس این نامه، در ماه‌‌‌های اخیر خریدهای خارجی قطعه‌‌‌سازان به‌دلیل چالش‌‌‌های موجود در سامانه‌‌‌های مختلف ثبت‌سفارش، روند طولانی دریافت نظر دستگاه‌‌‌های ذی‌ربط همچنین مشکلات مرتبط با تامین و تخصیص ارز با وقفه جدی روبه‌رو شده است. به همین دلیل انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو 4 درخواست عاجل را برای عبور موقت از شرایط فعلی مطرح کردند.
1. پذیرش سهمیه ارزی قطعه‌سازان با تلرانس 25‌درصد
قطعه‌سازان به‌دلیل مشکلات سامانه‌ای و محدودیت‌های ارزی، قادر به تامین مواداولیه وارداتی نیستند. تلرانس 25‌درصدی به این معناست که سامانه اجازه دهد 25‌درصد بیشتر از سهمیه ارزی تعیین‌شده هر شرکت، برای ثبت سفارش‌های جدید یا اصلاح سفارش‌های قبلی استفاده شود. این انعطاف به قطعه‌سازان کمک می‌کند تا با تغییرات ناگهانی در نیازهای تولید یا تاخیرات گمرکی کنار بیایند.
2. برقراری ارتباط بین سامانه‌های مختلف (سامانه جامع تجارت، وزارت صمت و بانک مرکزی)
در حال حاضر، ناهماهنگی بین سامانه‌های دیجیتال مرتبط با تجارت خارجی، از جمله سامانه جامع تجارت (وابسته به وزارت صمت) و سامانه‌های بانک مرکزی باعث تاخیر در فرآیندهای ثبت سفارش، تایید تخصیص ارز و ترخیص کالا از گمرک می‌شود؛ برای مثال قطعه‌ساز ثبت سفارش را در سامانه جامع تجارت انجام می‌دهد اما تایید آن در سامانه بانک مرکزی به دلیل اشکالات فنی یا تفاوت داده‌ها به تعویق می‌افتد.
3. محاسبه ترخیص‌های 90‌درصدی در مصرف ارز قطعه‌سازان
این درخواست به ترخیص کالاهایی اشاره دارد که تا 90‌درصد فرآیند گمرکی آنها تکمیل شده اما به‌دلیل مشکلات ارزی یا سامانه‌ای، هنوز آزاد نشده‌اند. انجمن خواستار آن است که ارز مصرف‌شده برای این ترخیص‌های ناقص در سهمیه ارزی قطعه‌سازان محاسبه شود تا آنها بتوانند از سهمیه باقیمانده برای سفارش‌های جدید استفاده کنند. در حال حاضر، این کالاها در گمرک متوقف مانده‌اند و ارز تخصیص‌یافته برای آنها عملا بلااستفاده است. توقف کالاها در گمرک نه‌تنها باعث کمبود مواداولیه در خطوط تولید می‌شود بلکه هزینه‌های اضافی را (مانند جریمه تاخیر یا هزینه انبارداری) به قطعه‌سازان تحمیل می‌کند.
4. لغو قانون عدم اجازه حمل کالا پیش از ثبت سفارش
قطعه‌سازان در حال حاضر نمی‌توانند مواد اولیه را قبل از تایید ثبت سفارش در سامانه جامع تجارت به کشور حمل کنند؛ حتی اگر تامین‌کننده خارجی آماده ارسال باشد. این محدودیت باعث تاخیرهای طولانی در دسترسی به مواد اولیه می‌شود زیرا ممکن است فرآیند ثبت سفارش هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد.
حذف این محدودیت می‌تواند زنجیره تامین را تسریع کرده و زمان انتظار برای مواداولیه را به‌شدت کاهش دهد. این اقدام به‌‌ویژه در شرایط کنونی که برخی خطوط تولید در آستانه توقف هستند، ضروری است.
تبعات منفی توقف خطوط تولید قطعه‌سازان
انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو در این نامه خبر داده طی ماه‌های گذشته خریدهای خارجی قطعه‌سازان به‌دلیل مشکلات موجود در سامانه‌های مختلف ثبت سفارش، دریافت نظر دستگاه‌های ذیربط و همچنین تامین و تخصیص ارز متوقف شده و با وجود برگزاری جلسات متعدد با معاونان و مسوولان وزارت صمت، تغییر مثبت چشمگیری مشاهده نشده است. این نهاد هشدار داده در صورت عدم اقدام فوری و موثر، طی روزهای آتی خطوط تولید قطعه‌سازان کشور به‌دلیل کمبود مواد اولیه داخلی، به‌طور کامل متوقف خواهد شد. رویدادی که در صورت وقوع تبعاتی چون کاهش تولید خودرو؛ افزایش قیمت خودرو به دلیل کمبود عرضه و بیکاری در زنجیره تامین را به‌دنبال خواهد داشت و صنایع وابسته‌ مانند فولاد، لاستیک‌سازی و… را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.
نقش انجمن سازندگان قطعات در صنعت خودروسازی
انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو ایران به‌عنوان ستون فقرات صنعت خودروسازی کشور، نقش حیاتی در تامین قطعات، اشتغالزایی و توسعه صنعتی دارد. این نهاد یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین تشکل‌های صنفی در صنعت خودروسازی کشور با بیش از 25‌سال سابقه است. قطعه‌سازان عضو انجمن، نقش کلیدی در تامین حدود 80‌درصد قطعات خودروهای داخلی دارند و بخش قابل‌توجهی از نیازهای دو شرکت ایران‌خودرو و سایپا را تامین می‌کنند.
صنعت قطعه‌سازی سال‌هاست به‌دلیل تحریم، محدودیت منابع ارزی، قیمت‌گذاری دستوری و بدهی خودروسازان با مشکلات متعددی دست به گریبان است و حال براساس این نامه مشکلات ارزی و سامانه‌ای نیز به معضلات با منشا خارجی سربار شده است.
حال باید منتظر ماند و دید آیا وزیر صمت و بانک مرکزی هشدارهای انجمن سازندگان قطعات را جدی می‌گیرد یا صبر می‌کند با توقف تولید خودرو، مشکل امروز به بحران تبدیل شود!