نوبت رشد سهم‌های کوچک

دیبا حاجیها- وقتی بازارهای مالی در مسیر صعود یا سقوط قرار می‌گیرند، آنچه اهمیت می‌یابد فقط اعداد و نمودارها نیست بلکه روایت‌های پشت‌پرده این حرکت‌هاست. بازار سرمایه ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست. آنچه طی روزهای گذشته در تالار شیشه‌ای رخ داد، نه‌فقط یک رشد عددی در شاخص‌ها بلکه انعکاسی از دگرگونی روانی و احساسی معامله‌گران بود؛ تغییر حال و هوایی که در لابه‌لای اخبار، زمزمه‌ها و تحلیل‌ها شکل گرفت و در نهایت خود را در تابلوی معاملات به نمایش گذاشت. این تغییر نه از جنس خوشی کوتاه‌مدت یا جوزدگی گذرا بلکه از بازگشت تدریجی اعتماد، جسارت و شاید حتی امید به آینده‌ای روشن‌تر حکایت می‌کند.
بازار سهام ایران در ماه‌های اخیر روزهای پرچالشی را پشت سر گذاشته است؛ از افت‌های پی‌درپی و بی‌اعتمادی فعالان تا سیگنال‌های ناامیدکننده از سیاستگذاری‌های اقتصادی همگی خود را روی تابلو نشان دادند. هر موج مثبتی، کوتاه و شکننده بود و هر صعودی، با تردید و احتیاط همراه می‌شد؛ گویی بازار، اگرچه تشنه رشد و پویایی بود اما سایه سنگین نااطمینانی و بی‌ثباتی‌های سیاسی و ارزی را نمی‌توانست نادیده بگیرد. در چنین فضایی، اعتماد به نفس بازار در تصمیم‌گیری و سرمایه‌گذاری، به‌شدت تضعیف شده بود اما روز گذشته ورق برگشت. بدون آنکه خبری رسمی یا تحول بنیادینی در سطح کلان اعلام شود، بازار با قدرتی غیرمنتظره به مدار رشد بازگشت. شاخص‌ها به‌شکل قابل‌توجهی افزایش یافتند، حجم معاملات بالا رفت، پول‌های تازه وارد بازار شد و اغلب نمادها سبزپوش شدند. این تحرک ناگهانی، بسیاری از تحلیلگران را شگفت‌زده کرد. آیا این یک واکنش احساسی بود یا نشانه‌ای از یک روند پایدار؟ آیا بازار صرفا به استقبال یک خبر احتمالی رفته یا واقعا باور کرده که آینده روشن‌تری در راه است؟
از سویی دیگر، تقارن این رشد با نزدیکی به مذاکرات مهمی که قرار است در روز شنبه برگزار شود، باعث شده بسیاری این صعود را نه‌صرفا یک واکنش تکنیکال بلکه پیش‌درآمدی بر یک تغییر جدی بدانند. بازار حالا منتظر خبری است که می‌تواند مهر تایید بر این رشد بزند یا آن را به یک خاطره گذرا بدل کند. در این میان، رفتار صندوق‌های بزرگ، افزایش جریان پول‌های خرد، تقویت تقاضا در نمادهای بنیادی و رشد هماهنگ شاخص‌های کل و هم‌وزن، همگی دلالت بر آن دارند که بازار شاید برای یک خیز دوباره آماده می‌شود.
سراسر سبز
در روز گذشته، بازار سرمایه در نمایشی کم‌نظیر از هیجان و بازگشت اعتماد، یکی از سبزترین روزهای معاملاتی سال را رقم زد. شاخص کل بورس با جهشی ۴۱‌هزار و ۷۳۲ واحدی به ارتفاع ۳‌میلیون و ۱۷۸‌هزار و ۳۷ واحدی صعود کرد؛ رشدی معادل 33/1‌درصد که بار دیگر امید را به تابلوی بورس بازگرداند. این حرکت پرقدرت در حالی رخ داد که طی هفته‌های گذشته بازار درگیر نوسانات مداوم، احتیاط بازیگران و رکود در جریان نقدینگی بود اما دیروز ورق برگشت.
مهم‌تر آنکه شاخص کل هم‌وزن نیز که معیار دقیق‌تری برای سنجش وضعیت عمومی بازار است، با صعودی تند و تیز به میزان ۱۷‌هزار و ۹۵۵ واحد، خود را به سطح ۹۴۴‌هزار و ۳۷۷ واحد رساند؛ معادل 94/1‌درصد رشد. این هم‌سویی شاخص‌ها نشان می‌دهد که برخلاف برخی موج‌های صعودی گذشته که تنها نمادهای بزرگ را هدف می‌گرفتند، این‌بار جریان نقدینگی در همه ارکان بازار جاری شد. دیروز نه‌تنها شاخص‌سازها بلکه بدنه میانی و پایینی بازار نیز سهمی از رشد را دریافت کردند.
نمادهایی همچون فارس، وبملت، نوری، پارس و خودرو، با قدرت وارد میدان شدند و بار اصلی رشد شاخص کل را بر دوش کشیدند. این نمادها که از صنایع مادر و استراتژیک کشور به‌شمار می‌روند، از پتروشیمی و پالایشی گرفته تا بانکی و خودرویی، توانستند موجی از تقاضا را به‌سمت خود جذب کنند. تقویت این شرکت‌ها، شاید نشانه‌ای باشد از آنکه بازار دوباره به تحلیل‌های بنیادی بازگشته و دیگر تنها بر نوسانات کوتاه‌مدت حساب باز نمی‌کند. دیروز بازار به‌وضوح نشان داد دیگر قصد ندارد تنها نظاره‌گر باشد اما تابلوی دوم بازار، یعنی فرابورس، هم چیزی کم از بورس نداشت. شاخص کل فرابورس با جهش ۴۳۲واحدی، به عدد ۲۷‌هزار و ۱۲۴ واحد رسید و رشدی معادل 62/1‌درصد را تجربه کرد. همزمان، شاخص هم‌وزن فرابورس نیز با ثبت رشد ۲۹۵۴واحدی، افزایش 94/‏1‌درصدی را ثبت کرد؛ اتفاقی که نشان می‌دهد قدرت خریداران در فرابورس نیز به اوج رسیده و نمادهای کوچک و بزرگ به‌طور همزمان هدف نقدینگی قرار گرفته‌اند.
در بین نمادهای اثرگذار فرابورس، اسامی آشنا و قدرتمندی به چشم می‌خورد؛ آریا، نیشکر، ومپنا، وسپهر، فغدیر و سامان. حضور همزمان نمادهای صادرات‌محور، مالی و انرژی‌محور در این فهرست، نشانه‌ای از نگاه بلندمدت و خوش‌بینی سرمایه‌گذاران نسبت‌به آینده اقتصاد کلان کشور و البته سیگنال‌هایی مثبت از سمت سیاستگذاری است.
همه این تحولات در حالی رخ داد که بازار طی هفته‌های اخیر زیر سایه سنگین نااطمینانی‌های سیاسی، بی‌ثباتی ارزی و سردرگمی در حوزه سیاست‌های پولی قرار داشت اما کاهش تنش‌های ژئوپلیتیک و تثبیت نسبی نرخ ارز، باعث شد سرمایه‌گذاران با جسارت بیشتری وارد میدان شوند.
از دنیای اعداد
در جریان معاملات دیروز، بازار سرمایه با ورود قابل‌توجه نقدینگی در بخش‌های مختلف مواجه شد؛ به‌طوری‌که سهام، حق‌تقدم‌ها و صندوق‌های سهامی موفق به جذب حدود 5/‏1‌هزار‌میلیارد تومان پول تازه شدند. بررسی رفتار معامله‌گران نشان می‌دهد سرانه خرید هر کد حقیقی به‌طور میانگین حدود ۶۳‌میلیون تومان بوده، درحالی‌که سرانه فروش در سطح پایین‌تری و حدود ۵۶‌میلیون تومان قرار داشته است. این تفاوت، نشانه‌ای از برتری تقاضا بر عرضه و تمایل بیشتر معامله‌گران به ورود به بازار به‌جای خروج از آن بود.
ارزش معاملات خرد بازار نیز در محدوده ۱۴همت قرار گرفت که از حجم قابل‌قبول نقدینگی در چرخش بازار حکایت دارد. نسبت قدرت خریدار به فروشنده حقیقی نیز در سطح 12/‏1 ایستاد؛ رقمی‌که نشان‌دهنده میل بیشتر خریداران نسبت‌به فروشندگان بود. نکته مهم اینکه بیش از ۹۰‌درصد از نمادهای بازار دیروز در محدوده مثبت معامله شدند؛ موضوعی که مهر تاییدی بر یک‌دست بودن جریان صعودی و اعتماد مجدد فعالان بازار به روند کلی معاملات است.
رفتار سفارش‌گذاری نیز حاکی از شکل‌گیری یک موج تقاضای پایدار بود چراکه اختلاف معناداری بین ارزش سفارش‌های خرید و سفارش‌های فروش به‌نفع خریداران به ثبت رسید. به‌علاوه، حدود ۷۰ نماد بازار از محدوده منفی به صف خرید رسیدند و تنها ۳ نماد از صف خرید به صف فروش عقب نشستند. این آمار نشانه‌ای از شدت جریان ورود پول و غلبه خریداران بر فروشندگان است.
از سوی دیگر، صندوق‌های درآمد ثابت نیز با وجود رشد سهام، موفق به جذب حدود ۱۷۰‌میلیارد تومان پول شدند که نشان می‌دهد بخشی از نقدینگی هنوز ترجیح می‌دهد در فضای کم‌ریسک‌تر باقی بماند. صندوق‌های اهرمی هم با ورود ۱۳۰‌میلیارد تومان پول همراه بودند؛ موضوعی که می‌تواند بازتابی از تمایل سرمایه‌گذاران حرفه‌ای به استفاده از فرصت‌های رشد بازار در قالب ابزارهای پرریسک‌تر باشد. در مجموع، رفتار پول‌های خرد و صندوق‌ها در بازار دیروز گویای بازگشت اعتماد و شروع یک موج تازه تقاضاست که می‌تواند در صورت استمرار، بازار را به سطوح جدیدی از رونق برساند.
رشد پلکانی
بازار سرمایه، پس از چند روز پرفرازونشیب و صعود آهسته اما پیوسته شاخص‌ها، حالا به نقطه‌ای رسیده که همه نگاه‌ها به یک خبر دوخته شده است: نتیجه مذاکرات شنبه. فعالان بازار که در روزهای گذشته با احتیاط اما با امید در مسیر صعودی گام برداشته‌اند، حالا منتظرند، ببینند آیا خبر تازه‌ای از راه می‌رسد یا نه؛ خبری که بتواند موتور رشد بازار را روشن‌تر از قبل کند و جریان پول را با قدرت بیشتری به‌سمت تالار شیشه‌ای روانه سازد.
نشانه‌های احتیاط در معاملات روزهای گذشته به‌خوبی مشهود بود. هرچند شاخص کل با رشد همراه شد و سهامداران در نمادهای بزرگ و کوچک سودهای خوبی به‌دست آوردند اما حجم معاملات، نسبت خرید به فروش و حتی رفتار حقوقی‌ها همه نشان می‌داد که بازار در آستانه یک تصمیم بزرگ قرار گرفته است؛ تصمیمی که نه از دل تابلوها بلکه از بیرون تالار می‌آید: از اتاق‌های مذاکره، تصمیم‌سازی و شاید حتی سیاست خارجی. در چنین شرایطی، بورس دیگر فقط به گزارش‌های مالی یا روند دلار نگاه نمی‌کند بلکه منتظر است ببیند شنبه چه کسی چه می‌گوید.
بازار به مرحله‌ای رسیده که صرف رشد شاخص‌ها برای ادامه مسیر کافی نیست. سرمایه‌گذاران حالا به خبرهای جدی‌تری نیاز دارند؛ خبرهایی که فراتر از روندهای مقطعی باشند و بتوانند چشم‌انداز آینده را روشن کنند.
درست به همین دلیل است که نتیجه مذاکرات شنبه اهمیت دوچندانی پیدا کرده. اگر خبر مثبتی منتشر شود، احتمال دارد که بازار با موجی از ورود نقدینگی روبه‌رو شود و آن وقت، سطوح مقاومتی فعلی چندان هم مقاوم به‌نظر نرسند. از سوی دیگر، اگر مذاکرات با ابهام یا سکوت همراه باشد، ممکن است بازار دوباره وارد فاز احتیاط و اصلاح شود؛ اصلاحی که این‌بار ممکن است طولانی‌تر از قبل باشد چرا که انتظارات به‌شدت بالا
رفته است.