جبهه جدید جنگ تجاری

دونالد ترامپ از توافقنامه مهم تجاری با هند و ترکیه خارج شده است. بر اساس این گزارش، دفتر نماینده تجاری آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد که واشنگتن درنظر دارد ترکیه و هند را از شمول برنامه «نظام عمومی ترجیحات» (GSP) خارج کند چراکه این کشورها دیگر واجد شرایط لازم برای استفاده از این برنامه نیستند.
گفتنی است رییس‌جمهوری آمریکا بر آن است که با تجدید‌نظر در این ارزیابی، مزایای بازرگانی و معافیت‌های گمرکی این دو کشور را حذف کند. طبق برنامه (GSP)، اگر کشوری بتواند شروطی مانند دسترسی متوازن و معقول آمریکا به بازار خود را فراهم کند، می‌تواند برخی محصولات خاص خود را بدون آنکه تعرفه‌ای بر آنها بسته شود به آمریکا صادر کند.
هند و ترکیه تا‌کنون در بازرگانی خارجی خود با آمریکا از معافیت‌های گمرکی برخوردار بودند؛ معافیت‌هایی که امر داد و ستد این دو کشور با آمریکا را تسهیل می‌کند. ترامپ از کنگره آمریکا خواسته که معافیت‌های گمرکی این دو کشور را حذف کند؛ اقدامی که می‌تواند باعث گران شدن کالاهای ساخت این دو کشور در بازار‌های آمریکا شود. در صورت تصویب این سیاست از سوی کنگره آمریکا، معافیت‌های بازرگانی هند و ترکیه تا ۶۰ روز دیگر پایان خواهد یافت.
ترامپ که قول داده از کسری تجاری آمریکا بکاهد، به کرات از هند خواسته بود تعرفه‌های بالای خود را اصلاح کند. ترامپ در نامه‌ای خطاب به سران کنگره نوشت: این اقدام را انجام می‌دهم زیرا پس از تعامل فشرده بین آمریکا و دولت هند، به این نتیجه رسیده‌ام که هند قصد ندارد برای دسترسی عادلانه و معقول به بازارهای این کشور تضمینی به آمریکا بدهد.
درخواست ترامپ
ترامپ در نامه خود به کنگره در توضیح تصمیم خود به چند نکته اشاره کرده است. رییس‌جمهوری آمریکا از جمله مدعی شده که هند زمینه‌های برقراری یک تجارت عادلانه و دسترسی منطقی آمریکا به بازارهای آن کشور را فراهم نیاورده، افزون بر آن گفته شده که هند بر موانع بازرگانی مشترک افزوده است. هند تا‌کنون می‌توانست پنج میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار کالا بدون پرداخت تعرفه‌های گمرکی روانه بازارهای آمریکا کند. هند کشوری است که بیشترین منفعت را از برنامه نظام عمومی ترجیحات (GSP) می‌برد و پایان دادن به حضورش در این برنامه بزرگترین ضربه تنبیهی برای این کشور آسیای جنوبی از زمان آغاز ریاست‌جمهوری ترامپ در سال ۲۰۱۷ خواهد بود.
یک منبع دولتی در دهلی با بیان اینکه اجرای برنامه نظام عمومی ترجیحات (GSP) سودی معادل ۲۵۰ میلیون دلار در سال برای هند به دنبال دارد، افزود اما به هرحال امید می‌رود حذف هند از این برنامه به شکل‌گیری موانع تجاری منجر نشود. هنوز مشخص نشده که مقامات هندی که قرار است امسال انتخابات عمومی برگزار کنند، چه اقدام تلافی‌جویانه‌ای در پیش خواهند گرفت.
پس از آنکه هند قوانین جدیدی در زمینه تجارت الکترونیکی اعمال کرد که فعالیت‌های شرکت‌های بزرگ اینترنتی مانند آمازون و والمارت را محدود می‌کرد، روابط تجاری آمریکا با این کشور آسیب جدی دید. به گفته دفتر نماینده تجاری آمریکا، کسری تجاری آمریکا با هند در سال ۲۰۱۷ معادل ۳/۲۷ میلیارد دلار بود.
دولت هند از جمله اخیرا برای تجارت آنلاین در آن کشور مالیات‌های جدیدی وضع کرده است؛ مالیات‌هایی که باعث گران‌تر شدن کالاهای ساخت آمریکا و تجارت آنلاین بین دو کشور و از جمله فعالیت‌های شرکت آمازون شد. بازار تجارت آنلاین در هند به سرعت در حال رشد است و پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۱۹ حجم آن به ۲۰۰ میلیارد دلار خواهد رسید.
مقررات جدید دولت هند در زمینه تجارت آنلاین که در ماه دسامبر اعلام شد، شرکت‌هایی نظیر آمازون را از عقد قراردادهای انحصاری با تولید‌کنندگان منع می‌کند، میزان ارائه تخفیف در قیمت محصولات را محدود و آنها را از فروش محصول از طریق فروشندگانی که سهامدار آن هستند، منع می‌کند.
تحت تاثیر این محدودیت‌ها فهرست محصولات شعبه آمازون در هند مختل و این شرکت ناگزیر شد ساختار تجاری خود را تغییر دهد. شرکت‌های آمازون و والمارت و دولت آمریکا با لابی‌گری تلاش کردند مانع از تصویب این قوانین شوند. سیاست پیش‌بینی معافیت‌های بازرگانی در سال‌های دهه ۱۹۷۰ و با هدف حمایت از رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه تصویب شده بود. در صورت اجرا شدن این سیاست، عملا دو کشور ترکیه و هند معافیت‌های بازرگانی خود را از دست خواهند داد.
ترکیه و سیاست‌های اقتصادی آمریکا
آمریکا بر این باور است که دولت ترکیه نیز سال‌هاست که از منظر اقتصادی رشد کافی کرده و درآمد سرانه این کشور ظرف سالیان گذشته پیوسته افزایش یافته است. از این رو، رییس‌جمهوری آمریکا بر این باور است که سیاست‌های ناظر بر اعمال معافیت‌های گمرکی که در سال ۱۹۷۵ تصویب شده، موضوعیت خود را درباره این کشور از دست داده است.
جنگ تجاری بین دو کشور آمریکا و ترکیه در ماه آگوست سال گذشته آغاز شد. آمریکا بر سر واردات فولاد و آلومینیوم تعرفه‌های گمرکی وضع کرد و ترکیه نیز بر عوارض گمرکی برخی از واردات این کشور از آمریکا افزود. ترکیه با استفاده از قانون معافیت گمرکی در سال گذشته یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار کالا روانه بازار آمریکا کرده بود که ۱۸ درصد کل صادرات این کشور به آمریکا را شامل می‌شد.
ناظران حذف معافیت‌های گمرکی دو کشور هند و ترکیه را بخشی از جنگ تجاری آمریکا با کشورهای دیگر می‌دانند. ترامپ از تراز منفی بازرگانی خارجی این کشور ناخرسند است و خواستار دریافت تسهیلات بیشتری برای صدور کالاهای ساخت آمریکا شده است.
پایان امتیازات تجاری
ترجیحات تجاری امکان واردات حدود ۲۰۰۰ محصول شامل قطعات خودرو، شیرآلات صنعتی و مواد منسوجات بدون تعرفه را میسر کرده است. اگر این دو کشور نگرانی‌های دولت ترامپ را رفع کنند، رییس‌جمهور آمریکا همچنان می‌تواند از تصمیم خود برای خاتمه دادن به برنامه‌های ترجیحی بازگردد.
طبق گزارش خدمات پژوهشی کنگره آمریکا که در ژانویه منتشر شد، هند بزرگ‌ترین ذی‌نفع این برنامه در سال ۲۰۱۷ بود و ۷/۵ میلیارد دلار محصول بدون تعرفه به آمریکا صادر کرد و ترکیه نیز با صادرات ۷/۱ میلیارد دلار در جایگاه پنجم قرار گرفت.
آنوپ وادهاوان، وزیر بازرگانی هند در دهلی‌نو گفت: مزایای تعرفه‌ای برای هند در زمینه صادرات تحت توافق ترجیحی نسبتا محدود بوده و به ۱۹۰ میلیون دلار بالغ می‌شود و خروج از این توافق، تاثیر قابل توجهی نخواهد گذاشت. بازار سهام هند ضرر اولیه خود را جبران کرد زیرا سرمایه‌گذاران از برنامه ترامپ برای پایان دادن به مزایای تجارت کلیدی برای هند، به انتخابات این کشور در ماه می متمرکز شدند. شاخص سهام S&P BSE Sensex پس از اینکه دیروز ابتدا ۴/۰ درصد کاهش یافت، در ادامه معاملات این افت را جبران کرد و در ۳۶/۳۶۱۸۷ واحد ایستاد.
پس از اینکه شرکت‌های آمریکایی اعلام کردند صادرات لبنیات و دستگاه‌های پزشکی به هند از موانع غیرتعرفه‌ای لطمه دیده است، آمریکا در آوریل اعلام کرد صلاحیت هند برای برخورداری از سیستم ترجیحات تجاری را مورد بازنگری قرار خواهد داد. ترامپ در نامه خود به کنگره، اعلام کرد که هند به آمریکا اطمینان نداده که دسترسی مناسب و منطقی به بازارهای این کشور فراهم خواهد کرد.
ریچارد راسو، مشاور ارشد و رییس وادهوانی در مرکز مطالعات سیاست آمریکا- هند در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی در واشنگتن اظهار کرد: با وجود مذاکرات رده بالایی که سال گذشته انجام گرفت، هند نشانه چندانی از اقدام بروز نداده است و از نظر ایدئولوژیکی، قابل درک است که چرا آمریکا احساس می‌کند برنامه ترجیحات تجاری با هند را باید لغو کند.
بنا بر اعلام وزارت بازرگانی هند، صادرات کالاهای هند به آمریکا در سال ۲۰۱۸ به ۴۸ میلیارد دلار رسید و بر مبنای سالانه، ۱۳ درصد رشد کرد. مازاد تجاری ۲۱ میلیارد دلاری هند با آمریکا، باعث شده این کشور از سوی آمریکا در فهرست کشورهای دستکاری‌کننده ارز قرار بگیرد. هند برای پرهیز از جنگ تجاری با آمریکا، وضع تعرفه‌های تلافی‌جویانه روی واردات ۲۹ کالای آمریکایی در واکنش به افزایش تعرفه روی شماری از کالاهای هندی، را به تاخیر انداخت.
تصمیم ترامپ در شرایط دشواری برای نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند گرفته شده است. او تا چند هفته دیگر انتخابات عمومی را پیش رو دارد و همزمان آتش اختلافات میان هند و پاکستان تشدید شده است.
بر اساس گزارش بلومبرگ، ترامپ در نامه جداگانه دیگری اعلام کرد ترکیه بر مبنای سطح تحولات اقتصادی، دیگر یک کشور در حال توسعه نیست.
ترامپ با رجب طیب‌اردوغان اختلافات متعددی دارد. اقتصاد ترکیه ضعیف شده و این مساله در انتخابات این کشور در پایان ماه بی‌تاثیر نخواهد بود.
این اقدام درحالی است که جنگی تجاری میان آمریکا و چین در گرفته است و دو طرف در حال مذاکره برای برون‌رفت از این بحران هستند.
دولت آمریکا می‌گوید قصد دارد از روابط تجاری نامتوازن با سایر کشورها خارج شود. دولت ترامپ با توجیهات مشابه از توافقنامه‌های معتبر جهانی از جمله برجام و معاهده آب‌وهوایی پاریس خارج شده است.