آیا تهران افکار عمومی را قانع می کند

«جهان‌صنعت»- از انتخاب ترامپ به عنوان رییس‌جمهور آمریکا تاکنون صداهای مختلفی از کاخ سفید در مورد ایران شنیده می‌شود. این بار ترامپ در نشست خبری خود از آمادگی بدون پیش‌شرط برای مذاکره با ایران خبر می‌دهد این در حالی است که او بارها در وعده‌های انتخاباتی‌اش از پاره کردن برجام سخن گفت و نهایتا با خروج از آن حرفش را به نحوی عملی کرد. این بار رییس‌جمهور آمریکا در کنفرانسی مطبوعاتی با نخست‌وزیر ایتالیا درباره مذاکره با ایران و دیدار با مقامات کشورمان تصریح کرد اگر ایرانی‌ها بخواهند او هم حاضر به ملاقات با آنهاست و تاکید کرد که هیچ شرطی برای چنین دیداری ندارد. ترامپ مدعی شد: بنابراین به ملاقات اعتقاد دارم، البته آنها کمی مشکل دارند، من به تعهد خودمان در برجام پایان دادم، اگر رهبران ایران بخواهند دیدار کنند، هیچ پیش‌شرطی هم ندارم و هر وقت بخواهند، با آنها دیدار می‌کنم.
استقبال آمریکا از مذاکره با تهران در حالی مطرح شده که در روزهای گذشته شاهد جدال لفظی مقامات دو کشور بودیم. به نظر می‌رسد رییس‌جمهور آمریکا با این سخنان می‌خواهد به دنیا ثابت کند که فردی صلح‌جو است ولی این طرف ایرانی است که از آن استقبال نمی‌کند. ترامپ می‌خواهد خود را به عنوان مذاکره‌کننده موثر و مهم نشان دهد و این موضوع را در دیدارش با کیم و پوتین نشان داد و این بار می‌خواهد این مساله را در مورد ایران تکرار کند. اما بلافاصله پس از پیشنهاد ترامپ به مذاکره بدون پیش‌شرط با ایران، مایک پمپئو وزیر خارجه او به شبکه خبری سی‌ان‌بی‌سی گفت که اگر ایران تعهد خود به تغییرات اساسی در چگونگی رفتار با شهروندانش، کاهش رفتارهای تهاجمی در منطقه و موافقت با وارد شدن به توافق هسته‌ای تازه‌ای را بپذیرد، آن زمان رییس‌جمهور آمریکا آماده نشستن پای میز مذاکره و بحث با آنان خواهد بود. سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا نیز گفته است تا زمانی که تغییر سیاست آشکار و جدی از سوی تهران دیده نشود آمریکا حاضر به لغو تحریم‌ها نخواهد بود. سخنان پمپئو نشان می‌دهد آمریکایی‌ها خودشان بر سر مذاکره تفاهم ندارند. این تناقض سخنان نشان می‌دهد چندصدایی در درون دولت آمریکا امری طبیعی است و ما بارها در مسایل داخلی و سیاستگذاری‌های خارجی شاهد اختلاف نظر مقامات آمریکایی بودیم نمونه آن، همین توافق هسته‌ای است که با وجود مخالفت برخی از سیاستمداران این کشور، ترامپ از این معاهده بین‌المللی بیرون آمد و قبل از آن مخالفان سیاست‌هایش را از کاخ سفید راند تا دستش برای پیاده کردن مواضع احمقانه‌اش باز باشد. اما در عین حال باید موضع بالاترین سطح در این کشور یعنی رییس‌جمهور را در نظر گرفت حتی اگر اختلافاتی در این زمینه در میان مسوولان بلندپایه آمریکایی وجود داشته باشد چرا که این ترامپ بود که با وجود مخالفت‌ها از برجام خارج شد. این بار نیز هرچند تناقض لفظی در میان اعضای کاخ سفید مشاهد می‌شود اما چرخش آشکار ترامپ می‌تواند شرایط را به نفع ایران تغییر دهد. ولی برای پیش‌بینی نتیجه پیشنهاد رییس‌جمهور آمریکا می‌توان به مواضع اخیر ترامپ در روابط واشنگتن و کره‌شمالی اشاره کرد. ترامپ و کیم جونگ اون رهبر کره‌شمالی پس از شدیدترین موضع‌گیری‌ها علیه یکدیگر در نهایت پشت میز مذاکره نشستند. با چنین تجربه‌ای، برخی کارشناسان از امکان وقوع چنین رخدادی در قبال روابط تهران و واشنگتن سخن به میان می‌آورند. اما این موضوع در حالی مطرح می‌شود که روزنامه‌های آمریکایی‌ از قول منابع اطلاعاتی آمریکا اعلام کردند کره‌شمالی همچنان به ساخت موشک‌های قاره‌پیما و بالستیک ادامه می‌دهد و این نشان می‌دهد که مذاکرات کره‌شمالی و آمریکا متوقف است و به سرانجام نرسیده در نتیجه مذاکره ایران و آمریکا در این شرایط و با تیم فعلی آمریکا هم نتیجه‌ای نخواهد داشت. البته نمی‌توان برای این دو کشور شباهتی قائل شد و رفتاری یکسان را برای سیاست‌های دو کشور پیش‌بینی کرد چراکه ایران و کره‌شمالی از لحاظ ساختار درونی و منطقه‌ای شرایط متفاوتی دارند. حتی اگر کره‌شمالی بر سر توافقات خود با آمریکا بماند باز هم رفتار ترامپ غیرقابل پیش‌بینی است. او تنش را مقدمه‌ای برای نرمش با رهبران جهان می‌کند اما سرانجام این رفتارهای متناقض مشخص نیست.
شاید مردم ایران در شرایط فعلی اقتصاد کشور به پیشنهاد ترامپ دل ببندند و از مسوولان انتظار داشته باشند تا از این وعده رییس‌جمهور آمریکا استقبال کنند اما باید به سیاست‌های پیاده شده ترامپ نگاهی انداخت و به ناکامی مذاکرات آمریکا و کره‌شمالی استناد کرد. درست است که پس از یک دوره توفانی از تهدید متقابل هسته‌ای و تندگویی رهبران کره‌شمالی و آمریکا شاهد پیام‌های سازنده و مثبت دوسویه از تمایل برای گفت‌وگو و رفع تنش بودیم اما نداشتن رویکرد صادقانه برای رفع بحران منجر به شکست مذاکرات این دو کشور خواهد شد. این تئوری می‌تواند در مورد ایران نیز صدق کند.اما مقامات جمهوری اسلامی ایران نسبت به مذاکره با آمریکا موضعی کاملا متفاوت دارند. بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه در مورد مذاکره بین تهران و واشنگتن تصریح کرد: آمریکا هر روز نشان می‌دهد که غیرقابل اعتماد است. وی با اشاره به سیاست‌های خصمانه آمریکا علیه ایران و خروج این کشور از برجام افزود: با این آمریکا و سیاست‌هایی که در پیش گرفته قطعا امکان تعامل و گفت‌وگو وجود نخواهد داشت.
حمید ابوطالبی مشاور رییس‌جمهور نیز نسبت به پیشنهاد ترامپ واکنش نشان داد و در حساب توئیتری خود نوشت: «احترام به ملت بزرگ ایران، کاهش خصومت‌ها و بازگشت آمریکا به برجام، هموارکننده مسیر سنگلاخ کنونی است. گفت‌وگوی تلفنی روسای جمهور دوکشور در سازمان ملل در سال ۱۳۹۲، بر این باور استوار بود که می‌توان با التزام به ابزار گفت‌وگو در مسیر اعتمادسازی گام برداشت.»حشمت‌الله فلاحت‌پیشه رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی هم با اشاره به اعلام ترامپ مبنی بر آمادگی برای مذاکره با مقامات ایران گفت: «آمریکایی‌ها همواره در طول دوران عهدشکنی‌هایی علیه ایران داشته‌اند اما حتی در اوج این عهدشکنی یعنی در زمان خروج از برجام نیز موضوع مذاکره را مطرح می‌کنند.»
نماینده مردم اسلام‌آباد غرب و دالاهو در مجلس شورای اسلامی در ادامه با بیان اینکه کشورهای ثالث زمام دشمنی ایران و آمریکا را در اختیار گرفته‌اند، عنوان کرد: «شخص ترامپ می‌داند بزرگ‌ترین ضربه را به دیپلماسی زده چرا که تابوی مذاکره میان آمریکا و ایران در جریان مذاکرات هسته‌ای که در سطح وزرای خارجه بود، شکسته شده بود.»
وی در ادامه با تاکید بر اینکه کشورهای ثالث دشمنی میان ایران و آمریکا را شکل داده و بهره آن را می‌برند، اظهار داشت: «ایران و آمریکا دو قدرت منطقه‌ای و جهانی هستند که حداقل موضوع مهم این است که نیازمند یک خط قرمز برای مذاکره هستند که مانع تصاعد بحران میان آنها شود.»
فلاحت‌پیشه ادامه داد: «در حال حاضر بحران‌ها و اختلافات میان ایران و آمریکا به گونه‌ای است که بیشتر به صورت مصنوعی افزایش یافته چراکه بسیاری از موارد مطرح‌شده از سوی آمریکا مبتنی بر اطلاعات دروغ است لذا در این شرایط هیچ یک از دو طرف راهبردی برای جنگ یا مذاکره ندارند.»
این نماینده مردم در مجلس دهم در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا جمهوری اسلامی نباید ورود مجدد به برجام را پیش‌شرطی برای مذاکره قرار دهد، ابراز داشت: «اعتقاد ما بر جدا بودن موضوع برجام است و این توافقنامه را یک رژیم بین‌المللی جدا به لحاظ حقوقی و بین‌المللی می‌دانیم و حتی اروپایی‌ها در این زمینه بیش از ما برای حفظ آن مصمم هستند.» وی در ادامه تاکید کرد: «تا زمانی که آمریکایی‌ها از موضع زور موضوع مذاکره را مطرح می‌کنند عملا مذاکره‌ای شکل نمی‌گیرد و این به آن دلیل است که هیچ یک از دو طرف راهبردی برای جنگ و مذاکره ندارند.» رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در پایان خاطرنشان کرد: «ایران و آمریکا حتی در شرایط بحرانی باید خط قرمز ارتباطی میان خود را حفظ کنند تا بحران شدت نگیرد.»
البته بازیگران بین‌المللی نیز نسبت به این سیاست ترامپ واکنش نشان دادند. محمد البرادعی مدیرکل پیشین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با انتشار پیامی در صفحه توئیتر خود به اظهارات دوشنبه‌شب دونالد ترامپ رییس‌جمهور آمریکا که برای مذاکره و دیدار با مقامات ایران بدون هیچ پیش‌شرطی اعلام آمادگی کرده بود واکنش نشان داد. وی در پیام خود نوشت: «تو نمی‌توانی توافقی که همه آن را یک دستاورد می‌دانند کنار بگذاری‌، این کشور (ایران) را تهدید کنی، به رهبرانش توهین کنی و سپس به طور ناگهانی خواستار مذاکره شوی.»