12 - 11 - 2019
پاریس گریست
گروه فرهنگ- «دخترک بدون اینکه سخنی بر زبان راند به محکوم نزدیک شد، گوژپشت می‌خواست به هر قیمتی شده خود را از وی کنار بکشد. ولی دختر قمقمه‌ای را که بر کمربند آویخته بود باز کرد و به آرامی آن را با لب سوزان مرد بینوا آشنا ساخت. در چشم شرربار و خشک گوژپشت اشکی حلقه زد و بر چهره نازیبای او فرو غلتید. شاید این نخستین قطره‌اشکی بود که در سراسر زندگی از دیده فرو می‌ریخت.»
نه دیگر قمقمه آب اسمرالدا دختر کولی رمان ویکتور هوگو چاره‌ساز است و نه بیدار شدن روح قهرمانانه در تن از ریخت افتاده کازیموی گوژپشت. کلیسای نوتردام، مظهر پاریس و ستون تاریخ فرانسه در آتش سوخت و فرو ریخت.
پاریسی‌ها شبی کابوس‌وار را پشت سر گذاشتند. چهره مبهوت و چشم‌های گریان‌شان سقف ویران شده کلیسای نوتردام را نظاره می‌کرد و در دل دعا می‌کردند تا شاید شعله‌های بی‌رحم آتش دست از سر تاریخ‌شان بردارد. اما شعله‌ها قصد داشتند زخمی بر دل پاریس بزنند؛ زخمی کاری که تا مدت‌ها از یاد مردم فرانسه و مخصوصا کاتولیک‌ها نمی‌رود.
مرمت یا تخریب
کلیسای مشهور نوتردام پاریس دوشنبه شب (۲۶ فروردین) در آتش سوخت. گستردگی آتش‌سوزی به قدری بود که خیلی زود بخش مهمی از سقف کلیسا را دربر گرفت و دود عظیمی به ارتفاع چندین متر به هوا برخاست. بخش عمده کلیسا در آتش سوخت اما دو برج نمادین این کلیسا و اسکلت و چارچوب اصلی آن حفظ شده و تلاش‌ها برای جلوگیری از فروریختن کامل بنا موفقیت‌آمیز بوده است. حدود ۴۰۰ آتش‌نشان برای مهار آتش به محل حادثه اعزام شدند که مسوولیت برخی از آنها، خارج کردن آثار تاریخی کلیسای نوتردام بود. یک پروژه ۲۰ ساله مرمت در این کلیسا در حال اجرا بود و احتمالا آتش‌سوزی بر اثر یک حادثه اتفاقی در خلال این پروژه آغاز شده است.
مهار آتش
در ساعات اولیه صبح دیروز آتش مهیبی که به جان کلیسای جامع نوتردام پاریس افتاده بود بالاخره توسط آتش‌نشانان مهار شد. با این حال مسوولان اعلام کردند هنوز شعله‌های آتش این کلیسا را تهدید می‌کند. آتش‌نشانان همچنین اعلام کردند برج‌ها و ساختار اصلی این کلیسا سالم باقی مانده است.
آن ایدالگو شهردار پاریس اعلام کرد آثار هنری و مذهبی این کلیسا در حالی که آتش‌نشان‌ها سعی در مهار شعله‌های آتش داشتند، از این کلیسا خارج شده‌اند.
تاریخچه نوتردام
در محلی که هم‌اکنون کلیسای نوتردام قرار دارد تا قبل از قرن چهارم میلادی معبدی غیرمسیحی وجود داشته است. در قرن چهارم کلیسایی بزرگ جای آن معبد را گرفت. این ساختمان تا قرن دوازدهم بر جا بود ولی در آن زمان جمعیت پاریس به‌طور ناگهانی بالا رفت و تصمیم گرفته شد کلیسا را بزرگ گردانند. بدین ترتیب ساختمان قبلی را خراب کرده و در سال ۱۱۶۳ میلادی ساختمان جدید شروع شد که ساختن آن تقریبا دو قرن طول کشید و در ۱۳۴۵میلادی به پایان رسید.
این کلیسا تا مدتی طولانی بزرگ‌ترین کلیسای اروپا بود ولی هم‌اکنون نه‌تنها در اروپا بلکه در فرانسه کلیساهای بزرگ‌تر از آن وجود دارند. اهمیت آن در این است که زیباترین اثر در معماری گوتیک است. برای تزئین داخل و خارج آن صدها مجسمه کوچک و بزرگ از سنگ یا چوب تراشیده‌اند.
در بالای در اصلی و در ارتفاع ۲۰ متری، بیست ۲۸ مجسمه سنگی ۵/۳ متری نصب شده‌اند که پادشاهانی را نشان می‌دهند که قبل از ظهور عیسی حکومت رانده‌اند.
برج‌های کلیسا هر کدام ۶۹ متر بلندی داشته و برای رسیدن به بالای آن باید ۳۸۰ پله را بالا رفت (آسانسور هم هست). بلندی فلش (مناره) این کلیسا ۹۶ متر است و بلندترین نقطه زیر سقف آن ۴۳ متر از سطح زمین ارتفاع دارد. طول و عرض ساختمان به ترتیب ۱۳۰ متر و ۴۸ متر هستند. سقف آن روی ۷۵ ستون بنا شده و ساختمان ۱۱۳ پنجره دارد.
به مرور زمان ناقوس‌های متعددی در برج‌های این کلیسا نصب شده‌اند. بزرگ‌ترین آنها که امانوئل نام دارد در سال ۱۶۸۵ میلادی ساخته شده که ۱۳ تن وزن دارد و تنها زبانه آن تقریبا ۵۰۰ کیلو است. این ناقوس فقط در موارد استثنایی و فقط چند بار در سال نواخته می‌شود (مثلا ۱۱ نوامبر که سالروز پایان جنگ جهانی اول است) ناقوس‌هایی که سه بار در روز به صدا درمی‌آیند وزن‌شان بین ۷۶۷ تا ۱۹۱۵ کیلو است. دو دستگاه ارگ هم در کلیسا موجود است که بزرگ‌ترین آنها ۷۳۷۴ لوله دارد.
پنجره شمالی کلیسای نوتردام بین سال‌های ۱۲۵۰ تا ۱۲۶۰ میلادی ساخته شد و ۹/۱۲ متر قطر دارد. در میان این پنجره نیز تصویر حضرت مریم و حضرت عیسی نمایش داده شده. در اطراف آن تصاویری از پادشاهان و پیامبران ذکر شده در کتاب عهد عتیق نقش بسته است.
پنجره جنوبی نیز در سال ۱۲۶۰ میلادی به عنوان قرینه پنجره شمالی ساخته شد اما تصاویر اطراف آن به کتاب عهد جدید اختصاص یافت.
با وقوع انقلاب کبیر فرانسه بین سال‌های ۱۸۴۴ تا ۱۸۴۶، کلیسای تاریخی نوتردام بازسازی شد. معمار مطرح فرانسوی ویلوت لو دوک، تغییرات عجیبی در بنا ایجاد کرد که تا آن زمان در هیچ کلیسای دیگری مشاهده نشده بود. این معمار فرانسوی، نقوش برجسته‌ای را از الهه آب‌ها روی دیوارهای کلیسا حکاکی کرد تا به قول خودش از این دیوارها در برابر نفوذ آب و طوفان‌های وحشتناک این ناحیه محافظت کند.
با گذشت زمان، نقوش بسیار عجیب و غریب و در عین حال بسیار وحشتناک دیگری هم روی دیوارها و سقف‌ها نقش بست؛ نقوش حیواناتی عجیب، انسان‌های خیالی و موجوداتی که همانند شیاطین می‌مانند! البته این مجسمه‌ها، به طرزی بسیار ماهرانه و زیبا تراشیده شده‌اند که با دیدنشان قطعا حیرت‌زده خواهید شد.
کارشناسان باستان‌شناسی پاریس، در این‌باره مطالعات گسترده‌ای انجام داده‌اند. طبق نظر آنان، قرارگیری برخی از این مجسمه‌ها در ورودی اصلی کلیسا، نشانگر آن است که این موجودات در واقع نگهبانان کلیسا در برابر اهریم بوده‌اند. آنها افراد داخل کلیسا را از شر اهریم، شیاطین و رنج‌های خارج کلیسا در امان نگه می‌داشتند. در واقع همان زمان که بیرون کلیسای تاریخی نوتردام را نیروهایی شیطانی دربر گرفته‌اند، داخل آن از هر پلیدی و زشتی در امان است. این موجودات نه تنها از ورود پلیدی‌ها به داخل بنای کلیسا جلوگیری می‌کنند، بلکه از خوبی‌ها و زیبایی‌هایی که در حال عبور از کنار کلیسا هستند برای ورود به آن دعوت به عمل می‌آورند. این موجودات افسانه‌ای، از منظر هنر معماری هم اهمیت زیادی داشته‌اند. مجسمه‌هایی که روی دیوارهای خارجی بنا تراشیده شده‌اند، همانند یک ناودان عمل کرده و آب را از دیوارها دور نگه می‌دارند.
نوتردام در ادبیات
جدا از معماری منحصر به فرد و نقش تاریخی کلیسای نوتردام در فرهنگ مردم فرانسه، ویکتور هوگو نویسنده انگلیسی‌زبان با نوشتن رمان محبوب « گوژپشت نوتردام» ساختمان کلیسا را برای همیشه در ذهن و خاطرات مردم جهان ماندگار کرد. او در مقدمه این کتاب نوشته است:
«چند سال پیش نویسنده این کتاب [خودم]، هنگام تماشا یا بهتر بگوییم ضمن کاوش در کلیسای نوتردام در یکی از زوایای تاریک کلمه‌ای را دیدم که دستی عمیقا روی یکی از دیوارها کنده بود. کسی که این کلمه را بر دیوار برج کلیسای نتردام نقش زده بود چندین قرن پیش از جهان رخت بربسته و نوشته او هم به دنبال وی ناپدید گردیده، پایان عمر کلیسا نیز بسیار نزدیک است.کتاب حاضر درباره سنگ‌نوشته مزبور به رشته‌تحریر در آمده‌است.»
عنوان اصلی این رمان، نوتردام دوپاری به معنی نوتردام پاریس است و قهرمان حقیقی این رمان نوتردام پاریس است، با دیوها و غول‌هایش و پنجره‌های آراسته به شیشه‌های رنگی‌اش و توده‌های تاریکی‌اش در میان ستون‌هایی که درهم پیچیده‌اند. ویکتور هوگو در این کتاب که منشأ و منبع‌اش تماشای این بنای گوتیک است به انتقال دقیق شکوه و جلال و عظمت معماری در عرصه ادب توفیق مضاعفی یافته است.
او به زیبایی قهرمان اصلی رمان را الهام گرفته از مجسمه‌های ابتدا و ایوان کلیسا برمی‌گزیند و با دمیدن روح قهرمانانه و طبعی شکننده بر ظاهر نازیبایش روایت و هسته اصلی رمان را می‌سازد.
عکس‌العمل سیاسیون
آتش‌سوزی نوتردام به قدری برای جهان اهمیت داشت که بیشتر سردمداران کشورهای جهان را به عکس‌العمل واداشت. از لحظات ابتدایی آتش‌سوزی امانوئل ماکرون رییس‌جمهور فرانسه در محل آتش‌سوزی حاضر شد و به رسانه‌ها گفت: «نوتردام می‌سوزد و من غم و اندوهی را که بسیاری از فرانسوی‌ها احساس کرده‌اند، می‌فهمم اما دوست دارم از امید هم صحبت کنم.»
او در ادامه اعلام کرد که کمپینی برای تامین هزینه‌های بازسازی این کلیسا راه‌اندازی خواهد کرد و گفت: «بیایید مفتخر باشیم زیرا این کلیسا را بیش از ۸۰۰ سال پیش ساختیم. ما این بنا را ساختیم و طی این قرن‌ها آن را رشد دادیم و بهبود بخشیدیم. پس من رسما اعلام می‌کنم که بار دیگر در کنار هم آن را خواهیم ساخت.» بعد از گفته‌های ماکرون رییس جمهور فرانسه مبنی بر بازسازی کلیسای نوتردام دو شهروند فرانسوی اعلام آمادگی کردند مبلغ ۳۰۰ میلیون یورو برای بازسازی کلیسای سوخته اهدا کنند.
واتیکان نیز در پیامی ضمن «غیرقابل باور» و «غمگین» توصیف کردن آتش‌سوزی در کلسیای نوتردام پاریس این بنای مهم مذهبی – تاریخی را «نماد مسیحیت» در فرانسه و کل جهان قلمداد کرد. سخنگوی واتیکان در بیانیه‌ای اعلام کرد: «اعلام می‌کنیم که در کنار همه کاتولیک‌های فرانسه و شهروندان پاریس هستیم و برای آتش‌نشانان و کلیه مامورانی که جهت مهار این وضعیت غمبار به سختی تلاش می‌کنند، دعا می‌کنیم.»
آنگلا مرکل صدراعظم آلمان حمایت خود را از مردم فرانسه اعلام کرده و نوتردام را «نماد فرهنگ فرانسوی و اروپایی» خوانده است. ترزا می نخست‌وزیر بریتانیا هم گفت که در این لحظات به فکر مردم فرانسه و مامورانی است که برای مهار حریق مبارزه می‌کنند. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان با انتشار پیامی در صفحه رسمی توئیتر خود درباره حادثه آتش‌سوزی کلیسای تاریخی نوتردام فرانسه نوشت: «از اینکه بنای منحصر‌به‌فرد نوتردام که برای پرستش خدای یکتای‌مان اختصاص داده شده بود و در شاهکار ادبی ویکتور هوگو تمام ما را به هم نزدیک‌تر کرد پس از ۸۰۰ سال پابرجا بودن طی جنگ‌ها و انقلاب‌ها، اندکی تخریب شده است اندوهگین شدم. با مردم فرانسه و مسیحیان کاتولیک ابراز همدلی می‌کنیم.»
تمسخر ترامپ
اما مگر می‌شود اتفاقی در سطح جهان رخ دهد و خبری از ترامپ نباشد. در همان دقایق اولیه دونالد ترامپ رییس‌جمهور آمریکا در توییتی ضمن ناراحتی از آتش‌سوزی در کلیسای تاریخی فرانسه گفت: «باید آتش‌سوزی کلیسای نوتردام پاریس را از بالا (مثلا با هلی‌کوپتر آب‌پاش) خاموش کرد.»
این گفته ترامپ کافی بود تا در فضای مجازی موجی از تمسخر بابت صحبت‌های او به راه بیفتد. زیر توئیت او یک فرانسوی پاسخ داد:
«می‌شود لطفا به ما یاد بدهید چطور باید آتش را خاموش کنیم؟ ما فرانسوی‌ها هیچ دانشی نداریم و الان مشغول فوت کردن آن هستیم اما بی‌فایده است! لطفا به ما کمک کن ای رهبر قدرتمند جهان». یک کاربر آمریکایی دیگر هم در پاسخ به کاربر قبلی نوشته است: «ببخشید. الان او (ترامپ) را به رختخواب بر می‌گردانیم تا بخوابد»
چند کارشناس آتش‌نشانی هم زیر پست ترامپ نوشته‌اند آب‌پاشی از بالا به سرعت موجب تخریب کل کلیسا می‌شد!
واکنش رسانه‌های جهان
اغلب رسانه‌های معتبر جهان در صفحه اول خود آتش‌سوزی مهیب کلیسای نوتردام را پوشش دادند. سرآمد آنها روزنامه «لیبراسیون» چاپ فرانسه بود. در صفحه اول این روزنامه در کنار عکس کلیسای نیم سوخته نوتردام ترکیب « Notre drama» به معنی «درامِ ما » نقس بسته بود. این روزنامه در صفحات بعدی خود با انتشار عکس‌هایی از بهت و گریه پاریسی‌ها گزارشی از وضعیت آتش‌سوزی و همچنین اهمیت تاریخی این کلیسای زیبا نوشته و از روند نجات اشیای داخل آن صحبت کرده بود.
گردشگری فرانسه و نوتردام
اما این کلیسا جدا از قدمت تاریخی و مذهبی برای فرانسوی‌ها وجه دیگری نیز دارد. کشور فرانسه سالانه با پذیرا بودن ۸۰ میلیون گردشگر، اغلب در صدر کشورهای گردشگرپذیر جهان است. پاریس زیبا هر ساله میلیون‌ها نفر از نقاط مختلف جهان را به خود جذب می‌کند و کلیسای نوتردام به تنهایی در سال ۱۳ میلیون نفر بازدید‌کننده دارد. همچنین در خزانه این کلیسا، جعبه اشیایی متبرکه و درون آن تاجی از خار وجود دارد که فرانسوی‌ها معتقدند این همان تاج خاری است که قبل از مصلوب کردن عیسی مسیح بر سرش گذاشته بودند. تخریب این کلیسا مطمئنا آثاری منفی بر گردشگری فرانسه خواهد داشت. همچنین فرانسوی‌ها را برای محافظت از دیگر آثار با ارزش خود مصمم‌تر خواهد کرد.
تلنگری به مسوولان وطنی
سیل فروردین ماه در جنوب و غرب کشور خسارات سنگینی به آثار تاریخی و ملی ایران وارد کرد. در دسته اول بناهای آسیب‌پذیر، پل‌ها و سازه‌های آبی قرار داشتند که متحمل خسارات سنگینی شدند. مشخص نیست چرا مسوولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری فکری به حال وضعیت‌های بحرانی این‌چنینی نکرده‌اند. بناهای ملی ایران از مساجد گرفته تا برج‌ها و مقبره‌های تاریخی کدام‌شان در برابر حوادث بحرانی ایمنی لازم را دارند؟ حادثه کلیسان نوتردام نشان داد حادثه در همه جا می‌تواند رخ دهد. حتی در فرانسه که نگهداری بناهای تاریخی و مراکز فرهنگی در بالاترین استاندارد خود انجام می‌گیرد.
پایان کازیمو
ویکتور هوگو رمان «گوژپشت نوتردام» را تلخ و البته با روحیه‌ای قهرمانانه پایان می‌دهد. کازیموی گوژپشت برای انتقام گرفتن از قاتل اسمرالدا خودش را هم قربانی می‌کند و همراه با او از کلیسا پایین می‌پرد. کازیمو، سرانجام کلیسای تاریخی پاریس است. اسکلت‌هایی به جا مانده از اعدامیان و خاکستری که بر پیشانی تاریخ باقی می‌ماند. «گوژپشت گامی چند پشت سر رییس شماسان برداشت و ناگهان خود را دهشت به روی او افکند و با دو دست زمخت خویش او را به پرتگاهی که بر آن خم شده بود انداخت. بعد از آن کسی کازیمودو را ندید تا روزی که در میان اجساد اعدام‌شدگان دو اسکلت دیده شد که به‌طور شگفت‌آوری در آغوش هم خفته بودند… وقتی خواستند اسکلت کازیمودو را از اسمرالدا جدا کنند خاکستر شد و فرو ریخت…»
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد