بدهکاری آژانس‌های مسافرتی درپی عدم ارائه حواله ارزی‌

گروه فرهنگ- چندماه از اعلام دولت مبنی بر ارائه حواله‌‌های ارزی برای آژانس‌های مسافرتی می‌گذرد؛ طرحی که پس از التهاب بازار ارز مطرح شد و اگرچه همان زمان هم کارشناسان حوزه گردشگری نسبت به عواقبش هشدار داده بودند‌ اما درنهایت مصوب شد و حالا مدیران آژانس‌ها می‌گویند هنوز نتوانسته‌اند حواله ارزی وعده داده شده به آژانس‌ها را بابت تسویه با شرکت‌های گردشگری خارجی بگیرند و بدهکار شده‌اند.
ماجرای ارائه حواله‌های ارزی برای آژانس‌های مسافرتی همچنان ادامه دارد. امیر فنائیان به عنوان نخستین کسی که درخواست حواله ارزی خود را به بانک مرکزی داده تا بتواند از تسهیلاتی که به آژانس‌های مسافرتی برای اجرای تورهای خارجی داده می‌شود استفاده کند به مهر گفته است: «در جلسه‌ای با بانک مرکزی توانستیم مسوولان را قانع کنیم که افراد باید به سفر بروند چون بحث اصلی این بود که چرا ۹ میلیون نفر به سفر خارجی می‌روند. ولی ما گفتیم که از این تعداد بسیاری از آنها برای سفرهای زیارتی می‌روند. در نهایت قبول کردند که مردم می‌توانند سفر کنند. نامه درخواست ما برای گرفتن حواله ارزی به بانک مرکزی ارجاع داده شد ولی در سیکل اداری ماند. گفتند در سامانه نیما درخواست‌هایتان را ثبت کنید اما گویا هر کسی که در این سامانه ثبت نام کرده فقط متقاضی است و عرضه‌کننده یا فروشنده‌ای در این سامانه حضور ندارد.»
او ادامه داد: «وقتی هزینه‌های مسافر قبل از سفر پرداخت می‌شود به این معنی است که آژانس مسافرتی باید آن را بپردازد‌ یعنی باید به هتل خارجی ارز بپردازد و معادل آن را از مسافر به ریال بگیرد. اینکه مسافر از ایران هزینه‌هایش را پرداخت می‌کند یک مزیت دارد و آن هم اینکه مسافر هزینه کمتری می‌پردازد نسبت به اینکه خودش بخواهد به صورت مستقیم پول کرایه اتاق را بپردازد. چون همیشه آژانس‌های مسافرتی روی هتل‌هایی که با آنها کار می‌کنند ۵۰ تا ۶۰ درصد تخفیف دارند. خدمات ترانسفر هتل تا فرودگاه مسافر را هم همیشه آژانس‌ها ارائه می‌کنند. این بخش از خدمات به دلار محاسبه می‌شود که باید به خارج از کشور انتقال پیدا کند اما با مشکلات اخیری که پیدا کرده‌ایم این تسویه‌حساب‌ها از ماه فروردین تا‌کنون انجام نشده است.»
این مدیر آژانس مسافرتی بیان کرد: «تا الان که چند ماه گذشته هر بار به شرکت‌ها و هتل‌های خارجی که با آنها کار می‌کنیم وعده داده‌ایم این مشکل در حال برطرف شدن است و ما به زودی با شما تسویه می‌کنیم اما در واقع به آنها بدهکار شده‌ایم یعنی مسافر را فرستاده‌ایم اما پول دلاری را نتوانسته‌ایم پرداخت کنیم به این علت بدهکاریم. تا قبل از این از طریق صرافی‌ها این پول‌ها حواله می‌شد. آنها هم تا حدی به ما مهلت می‌دهند اما از یک تاریخ به بعد به مسافری که تا لابی هتل رسیده، می‌گویند آژانس پول نداده و خودت حساب کن.»
هنوز اقدامی نشده
فنائیان با بیان اینکه ۹۹ درصد پولی که می‌دادیم بابت هتل و ترانسفر فرودگاهی بوده و خورد و خوراک مسافر را کمتر تقبل می‌کنیم گفت: «هزینه خدمات هر نفر در خارج از کشور برای هر کسی که تور گردشگری می‌خرد حدود ۴۵۰ تا ۵۰۰ یورو است. ما از زمانی که آقای جهانگیری گفتند حواله ارزی به آژانس‌ها داده می‌شود، درخواست دادیم اما هنوز هیچ اقدامی انجام نداده‌اند. شاید از همه چهار هزار آژانسی که در ایران کار می‌کنند تنها چهار آژانس این درخواست را داده باشند که هیچ کدام هم این حواله را نگرفته‌اند.»
او اضافه کرد: «درباره راهنمایان گردشگری نیز باید گفت اولا راهنما از کجا می‌تواند این ارز را تهیه کند بعد اینکه چطور با خود حمل کند. راهنمایان گردشگری معمولا تنخواه دارند چون از قبل همه هزینه‌های مسافران پرداخت شده است و دیگر لزومی ندارد راهنما پولی خرج کند. ضمن اینکه همه مسافران نیز در قالب یک تور و پکیج توریستی به خارج از کشور نمی‌روند که از اینجا راهنما همراه‌شان باشد. از همه مهم‌تر اینکه هتلدار خارجی هیچ وقت از راهنما یا یک شخص پول نقد نمی‌گیرد پول باید به حساب ارزی آنها واریز شود. به همین دلیل است که به بانک مرکزی نیز گفته‌ایم به هیچ عنوان ما ارز و اسکناس نمی‌خواهیم برعکس مسافر که برای سفرش به اسکناس نیاز دارد‌ چون ما نمی‌توانیم اسکناس را با خود حمل کنیم و ببریم به هتلدار تحویل دهیم.»
این مدیر آژانس مسافرتی گفت: «ارز مسافرتی ۵۰۰ یورویی که برای مسافران در نظر گرفته شده است تنها هزینه کرایه ماشین و خورد و خوراک مسافر را می‌دهد و ربطی به هزینه هتل و اقامتش ندارد چون اگر مسافر شبی ۷۰ دلار هم هزینه کند برای هر نفر این ارز مسافرتی تنها کفاف هتل را می‌دهد نه هزینه‌های دیگرش را. پس کسی که خارج از کشور می‌رود باید برای هزینه‌های دیگرش چه کار کند؟»
عمر کوتاه تصمیم ارزی برای گردشگری
پیش از این نیز کارشناسان گردشگری در گفت‌وگو با «جهان صنعت» در مورد عواقب این طرح هشدار داده بودند.
اردشیر اروجی کارشناس حوزه گردشگری‌ گفته بود: «هر راهکاری غیر از رجوع به ارز آزاد باعث ایجاد رانت می‌شود. بعد از مشکلات بازار ارز اول تصمیم گرفتند گردشگران به بانک مراجعه کنند و بعد صرافی‌ها و بعد سرگردانی بین این دو. در بسیاری از کشورهای جهان کارت‌های اعتباری بین‌المللی کارکرد دارد و گردشگران می‌توانند به راحتی در هر کشوری خرید کنند. وضعیت گردشگری ما اگر می‌خواهد بهبود پیدا کند، باید به سمت روش‌های علمی پیش رود. بارها و بارها این تصمیمات را گرفته‌ایم و به بن‌بست رسیده‌ایم. مشخص است تصمیم تازه نیز عمر کوتاهی دارد. تعدد خدمات گردشگری و امکان ایجاد رانت طرح را با شکست رو‌به‌رو خواهد کرد.»
مسعود شیرین‌کلام عضو اتاق بازرگانی و از فعالان حوزه گردشگری نیز با اشاره به عواقب این طرح به «جهان صنعت» گفته بود: «بخش خصوصی همواره بر اثر تصمیمات غلط دولتی بیشترین آسیب را می‌بیند. شایسته است وقتی قرار است برای صنعتی تصمیم بگیرند و سیاستگذاری کنند، با فعالان این حوزه نیز مشورت داشته باشند.»
او با اشاره به استارت‌آپ‌های کوچک و کسب‌و‌کارهای خرد در حوزه گردشگری که توسط جوانان اداره می‌شود، توضیح داده بود: «حوزه گردشگری دارای فعالان ریز و درشت بسیاری است. این تصمیم‌ یعنی واگذاری عرضه ارز گردشگری به دفاتر خدمات مسافرتی ممکن است فعالان کوچک این حوزه را متضرر کند؛ کسانی که با ارتباط‌های خود یا با نبوغ‌شان مشغول فعالیت‌اند و کسب‌و‌کاری کوچک راه انداخته‌اند. ممکن است تصمیم جدید دولت درست‌ باشد اما باید همه جوانب را در نظر گرفت. تعدادی از فعالان حوزه گردشگری عضو هیچ دفتر خدماتی نیستند و عملا در ادامه ماجرا و اجرایی شدن تصمیم جدید دولت حذف می‌شوند. بهتر است دولت برای صنعت گردشگری و متعاقب آن صنایع دستی و صنایع وابسته ارزی ثابت در نظر بگیرد تا بتواند سرمایه‌گذاران و فعالان این حوزه را سر و سامان دهد.»
احمد روستا هم این تصمیم را مخرب عنوان کرده و گفته بود به زودی مشکلات این طرح را خواهیم دید: «به نظر می‌رسد این تصمیمات زودگذر و مقطعی به لحاظ اقتصادی معنا و مفهوم روشنی ندارد. این‌گونه تصمیمات برای سازمان‌های دولتی توجیه‌کننده است. وظیفه دفاتر خدمات مسافربری در هیچ جای دنیا این‌طور نیست! اما متاسفانه به دلیل اشتباهات گوناگون در مدیریت اقتصادی کشور کار به جایی می‌رسد که مجبورند این‌گونه تصمیمات را اتخاذ کنند. مطمئن باشید بعد از مدت کوتاهی این تصمیم تغییر خواهد کرد و آثار منفی و نگران‌کننده‌اش دامان بخش گردشگری را می‌گیرد. اگر تحویل ارز در فرودگاه‌ها و مکان‌های مرتبط به مرحله نهایی سفر صورت گیرد مسافر به راحتی می‌تواند ارز مورد نیاز را تامین کند. تا روزی که نظام اقتصادی کشور نتواند راه‌حلی اساسی برای عرضه و تقاضای ارز در نظر بگیرد شاهد این‌گونه تصمیمات و آثار منفی و مخرب‌شان خواهیم بود.»