نگاهی به کارنامه وزارت نفت در گازرسانی به نیروگاه ها

با گذشت بیش از دو دهه از بهره‌برداری از منابع عمده گاز طبیعی کشور، امروزه این حامل انرژی سهم عمده‌ای در تامین انرژی کشور دارد به طوری که روزانه بیش از دو میلیون بشکه معادل نفت خام، گاز طبیعی در بخش‌های اقتصاد داخلی به مصرف می‌رسد.رشد روزافزون مصرف داخلی گاز طبیعی در دهه گذشته و بروز کمبود در تامین عرضه آن به ویژه در فصول سرد سال همواره به یکی از دغدغه‌های مدیریت کلان نظام تبدیل شده بود و اهمیت انجام سرمایه‌گذاری مناسب جهت توسعه منابع تولید گاز طبیعی بیش از پیش نمایان شد. در همین راستا و با وجود محدودیت‌های بین‌المللی، وزارت نفت در ابتدای دولت یازدهم با تجمیع توان مالی و فنی خود و بهره‌مندی از منابع صندوق توسعه ملی تکمیل فرآیند توسعه میدان مشترک گازی پارس جنوبی را در دستور کار قرار داد و با تعیین تکلیف همه فازهای برنامه‌ریزی شده، ضمن افزایش تولید گاز، سطح برداشت کشور از میدان در سطوح رقابتی با کشور قطر به عنوان بهره‌بردار مشترک میدان قرار گرفت. این افزایش عرضه گاز طبیعی فرصت مدیریت و پاسخگویی به تقاضای گاز داخلی را فراهم کرد تا کشوری که دارنده بزرگ‌ترین منابع گازی جهان است موانع انتفاع از این منبع را در توسعه اقتصادی و اجتماعی خود مرتفع کند.در این مسیر یکی از حوزه‌هایی که در اولویت برنامه‌ریزی وزارت نفت و شرکت ملی گاز قرار گرفت و انصافا عملکرد بسیار مناسبی را نیز به ثبت رساند، فرآیند گازرسانی به نیروگا‌ه‌های کشور و آزاد‌سازی حجم عظیمی از مصرف سوخت مایع با ارزش در این صنعت بود.به طور قطع عملکرد وزارت نفت و شرکت‌های تابعه آن در زمینه گازرسانی به نیروگاه‌ها در سال‌های اخیر از درخشان‌ترین کارنامه‌های اجرایی دولت در سال‌های گذشته به شمار می‌رود.در جهان امروزی توسعه صنعت برق با میزان توسعه یافتگی رابطه تنگاتنگی دارد و این صنعت در ایران نیز مانند دیگر کشورهای در حال توسعه از اهمیت بالایی در توسعه اقتصادی و اجتماعی برخوردار است. کشورها در هر منطقه جغرافیایی با توجه به مزیت طبیعی، فنی و اقتصادی خود از منابع مختلفی نظیر سوخت‌های فسیلی، منابع تجدیدپذیر، انرژی هسته‌ای و منابع آبی نسبت به تولید برق اقدام می‌کنند.در ایران و منطقه خاورمیانه به‌لحاظ مزیت دسترسی به سوخت‌های فسیلی، از همین منابع به‌عنوان محور تولید برق استفاده می‌شود. مشکل اصلی این شیوه در تولید برق را باید آلودگی‌های ناشی از سوختن مواد هیدروکربوری داست. در این میان گاز طبیعی کمترین آلودگی را در میان سوخت‌های فسیلی دارد و با توجه به قیمت مناسب نسبت به سوخت‌های فسیلی مایع در کشورهای با مزیت دسترسی به این حامل انرژی، گزینه مناسبی برای توسعه صنعت برق به شمار می‌رود. در همین راستا سیاست توسعه گازرسانی به نیروگاه‌ها در دستور کار دولت و وزارت نفت قرار گرفت.تا پیش از سال ۱۳۹۲ بخش نیروگاهی حجم عمده‌ای از انرژی مورد نیاز خود را از طریق مصرف سوخت‌های فسیلی مایع (گازوییل و نفت‌کوره) تامین می‌کرد به‌طوری که مصرف گازوییل و نفت‌کوره در این صنعت به ترتیب معادل ۲/۱۲ و ۳/۱۵ میلیارد لیتر بود و مصرف گاز طبیعی در این صنعت به ۶/۳۶ میلیارد مترمکعب محدود می‌شد. در سال‌های بعد با بهبود وضعیت تولید گاز طبیعی و اهتمام جدی به کاهش مصرف سوخت مایع در بخش نیروگاهی‌ و با وجود افزایش ظرفیت تولید برق، روند گذشته معکوس شد و سهم سوخت گاز از سبد سوخت مصرفی نیروگاه‌های کشور رو به فزونی نهاد.در سال ۱۳۹۵ مصرف گازوییل و نفت‌کوره در این بخش به ترتیب به ۸/۶ و ۷ میلیارد لیتر کاهش و مصرف گاز طبیعی به ۵۸ میلیارد متر‌مکعب افزایش یافت.در هشت ماهه سال ۱۳۹۶ نیز در بدترین حالت سهم سوخت مایع از سبد سوخت نیروگاه‌ها به ۱۴ درصد رسید.
با یک حساب ساده، مصرف گاز طبیعی در فاصله سال‌های مزبور در بخش نیروگاهی ۲۲ میلیارد متر‌مکعب افزایش یافته و در مقابل با فرض ثبات مصرف سوخت مایع مشابه سال ۱۳۹۲، در مجموع به ترتیب ۴/۵ و ۳/۸ میلیارد لیتر در مصرف گازوییل و نفت‌کوره صرفه‌جویی شده و مورد جایگزینی قرار گرفته است.نتیجه این اقدام وزارت نفت با توجه به قیمت‌های فعلی و صرف نظر از مزایای زیست‌محیطی آن، جلوگیری از اتلاف سالانه بیش از ۵/۳ میلیارد دلار از منابع مالی کشور بوده ‌این در حالی است که در صورت ادامه روند پیشین (قبل از سال ۱۳۹۳) امروزه مصرف سوخت مایع در بخش نیروگاهی، با توجه به افزایش ظرفیت تولید الکتریسیته، به احجام بسیار بالاتری افزایش می‌یافت.وزارت نفت در فاصله دولت‌های یازدهم و دوازدهم با اتخاذ سیاست توسعه سهم سوخت گاز از سبد سوخت بخش نیروگاهی، ضمن امتداد گازرسانی و جلوگیری از کاهش عرضه گاز به نیروگاه‌های گازی پیشین، با گازرسانی به ۱۱ نیروگاه جدید تعداد نیروگاه‌های گازرسانی شده را به ۸۱ واحد افزایش داد و از این حیث عملکرد بسیار درخشانی از خود به ثبت رساند.