روایتی درباره زنان

گروه فرهنگ و هنر- تازه‌ترین ساخته منیژه حکمت در روز اول جشنواره در پردیس ملت برای اصحاب رسانه نمایش داده شد‌.
فیلم تازه حکمت با بازی مهتاب کرامتی، آتیلا پسیانی، لیلی رشیدی و‌.‌.‌‌. در حالی به نمایش درآمد که با استقبال مخاطبان مواجه شد‌.
حکمت همان‌طور که پیشتر در مصاحبه با «جهان‌صنعت» عنوان کرده بود فیلمی با موضوع اجتماعی ساخته و بازگشت قابل قبولی به سینما داشته است‌‌. او در مصاحبه‌های قبلی از تکرار موفقیت زندان زنان سخن گفته بود و اینکه «جاده قدیم» مورد استقبال مخاطبان قرار خواهد گرفت‌‌.
قصه اصلی داستان بر پایه اتفاقی است که برای مینو با بازی مهتاب کرامتی رخ می‌دهد‌‌. مینو رییس شعبه بانک است و بار مدیریت خانواده را به دوش می‌کشد‌‌. او شبی برای بازگشت به خانه سوار بر ماشین غریبه‌ای می‌شود و در راه مورد زورگیری قرار می‌گیرد‌‌. در واقع قصه اصلی تغییری است که در زندگی مینو ایجاد می‌شود‌‌؛ تغییری که پایه‌اش تعرض به اوست و مشکلاتی که برایش ایجاد می‌شود‌‌. او در نخستین قدم ماجرا را انکار می‌کند اما در ادامه با درگیر شدن با عوارض حادثه مسیر زندگی‌اش تغییر می‌کند‌.
تعرض به زنان و نحوه برخورد با آنها بحثی است که این روزها بارها تکرار شده است‌‌. ‌هالیوود این روزها درگیر جنبشی است که تعرض به زنان را پیگیری می‌کند و برخی ستاره‌های‌ هالیوود مورد اتهام قرار گرفته‌اند‌‌.
«جاده قدیم» این حادثه را در بستر خانواده روایت می‌کند و تاثیری که بر زندگی نزدیکان مینو ایجاد می‌کند‌‌.
از نکات مثبت فیلم جدا از کارگردانی حکمت، می‌توان به بازی مهتاب کرامتی اشاره کرد که پس از سال‌ها فعالیت در حرفه بازیگری به پختگی در اجرا رسیده است‌‌. کریستف رضاعی هم توانسته با موسیقی‌اش به لحظات حساس فیلم کمک بسیاری کند‌.
جای فیلمسازان زن خالی است
پیش از اکران فیلم، کارگردان «جاده قدیم» از اینکه فقط یک فیلمساز زن در سی‌وششمین جشنواره ملی فیلم فجر حضور دارد انتقاد و ابراز امیدواری کرد سیاست‌ها به‌گونه‌ای تغییر کند که زنان فرصت بروز بیشتری داشته باشند‌‌. منیژه حکمت برای اولین بار است که در جشنواره فیلم فجر حضور می‌یابد و موضوع «جاده قدیم» را از مسایل مهم جامعه می‌داند‌‌.
او در پاسخ به اینکه چرا به سراغ موضوعی زنانه رفته توضیح داد: «زمانی که سعی کنیم به خوبی به جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم نگاه کنیم و وسعت دید خود را گسترش دهیم می‌توانیم معضل‌های متعدد اجتماعی را متوجه شویم و سپس یک موضوع را انتخاب و پیرامون آن تحقیق کنیم و در نهایت ببینیم که امکان این وجود دارد که بتوان یک فیلم خوب و جریان‌ساز از آن موضوع بسازیم یا خیر‌.
درباره فیلم «جاده قدیم» هم بعد از تحقیقات اولیه متوجه شدم درصد قابل اعتنایی از افراد درگیر این مشکل هستند ولی به علت پنهانکاری‌ای که به سبب وجود لایه‌های مختلف اخلاقی و رفتاری در جامعه ما وجود دارد این مشکل در لایه‌های تاریکی می‌ماند ولی اگر این مساله بیان نشود باعث ایجاد بحران و مشکلات بسیاری برای فرد از لحاظ روحی و روانی می‌شود‌.»
حکمت ادامه داد: «هنگام تحقیقات برای ساخت فیلم، خانواده را پیش از هر چیز محور قرار دادم و تلاش کردم نشان دهم زمانی که به یک خانواده صدمه‌ای در این سطح وارد می‌شود چگونه آوار بر سر خانواده و اطرافیان آن خراب می‌شود؛ آواری که می‌تواند بنیان یک خانواده را خراب کند‌‌. از ابتدا برای داستان «جاده قدیم» تصمیم گرفتم یک خانواده از قشر متوسط را محور قرار دهم که در این خانواده یک زن قدرتمند حضور دارد و دیگر موارد موجود در فیلم به مرور کنار هم چیده شد‌.
تحقیقات لازم برای این فیلم کاملا میدانی بود و با تعدادی از افرادی که با چنین صدمه‌هایی مواجه شده بودند رودررو شدیم‌‌. در این پروسه کادر بیمارستان روزبه بسیار به من کمک کرد‌‌. این بیمارستان بخشی دارد که مربوط به این گروه از صدمات است و خانم‌های دکتر روانشناس در این زمینه تخصص کامل دارند و تلاش بسیاری برای بهبود صدمه‌دیدگان انجام می‌دهند‌‌. البته در این زمینه نمی‌توانستیم به صورت مداوم تحقیق میدانی انجام دهیم اما با این حال توانستیم با سختی‌هایی که پیش روی ما بود کار خود را پیش بریم‌.»
برایم مهم بود بازیگران معضلات جامعه را بشناسند
این کارگردان درباره انتخاب بازیگران توضیح داد: «یکی از مواردی که در زمینه انتخاب بازیگر برای من از اهمیت بسیاری برخوردار بود این بود که بازیگران معضل به تصویر کشیده شده در فیلم و لایه‌های زیرین آن را بشناسند‌‌. در این زمینه تحقیقات بسیاری صورت گرفت و موارد لازم به بازیگران منتقل شد تا بازیگران با شناخت وارد پروژه شوند زیرا در غیر این صورت هم فیلم و هم بازی‌ها در سطح باقی می‌ماند‌‌. مهتاب کرامتی به عنوان بازیگر اصلی فیلم تحقیقات بسیاری در این زمینه داشت و مواردی را از نزدیک مشاهده کرد تا این افراد از جامعه را شناخته و درک کند‌‌. همچنین یادداشت‌های مختلفی که از تحقیقات به عمل آمده در اختیار ما قرار می‌گرفت به بازیگران می‌دادیم تا همه با شناخت وارد بازی شوند‌.»
تغییر نگاه ناعادلانه مدیران سینمایی، مهم‌ترین انگیزه برای شرکت در جشنواره
حکمت درباره انگیزه‌هایش برای شرکت در جشنواره فجر هم گفت: «مهم‌ترین دلیلی که باعث شد در سی‌وششمین جشنواره ملی فیلم فجر شرکت کنم این بود که یکی از مدیران سازمان سینمایی فضای مسموم و دردسرهای بسیاری برای من فراهم کرد- به دلیل نگاه ناعادلانه و غیرشفاف مجموعه مدیران سینمایی و جشنواره‌ای و کلمه‌ای به نام مصلحت و صلاح، حق بسیاری از فیلمسازان خوب ما در این جشنواره‌ها خورده شده است اما مهم‌ترین دلیلی که باعث شد در سی‌وششمین جشنواره ملی فیلم فجر شرکت کنم این بود که یکی از مدیران سازمان سینمایی فضای مسموم و دردسرهای بسیاری برای من فراهم کرد‌‌. «جاده قدیم» را به این دوره از جشنواره فیلم فجر ارسال کردم تا بگویم که مدیران دولتی ما نباید چنین فضای ناشایستی را برای فیلمسازان فراهم کنند‌‌.
حضور فیلمسازان در عرصه‌های اجتماعی است که این میزها را برای این دوستان فراهم می‌کند‌‌. دلیل دیگر حضور من در این دوره از جشنواره این بود که دوست داشتم تلاش بازیگران و همه عوامل فیلم دیده شود‌‌. همه عوامل «جاده قدیم» چه در صحنه و چه پشت صحنه تلاش بسیاری انجام داده بودند و می‌خواستم کار آنها به خوبی دیده شود‌.»
متاسفم که تنها زن کارگردان جشنواره هستم
منیژه حکمت حضور خود را به عنوان تنها زن فیلمساز در این دوره از جشنواره ملی فیلم فجر را خوشایند ندانست و گفت: «این مساله اصلا خوشایند من نیست و بسیار متاسف هستم که تنها زن کارگردان این دوره از جشنواره ملی فیلم فجر هستم‌‌. اگر قرار بود تناسب را رعایت کنیم حداقل در این جشنواره باید پنج زن فیلمساز حضور داشته باشند‌‌.
مساله جالب این است که در این دوره از جشنواره امکانات خوبی به آقایان داده شده است که معمولا چنین امکاناتی به فیلمسازان زن ارائه نمی‌شود‌‌. شرایط تولید نیز بسیار سخت است و خانم‌ها نسبت به آقایان سخت‌تر می‌توانند دست به تولید فیلم بزنند‌‌. امیدوارم در سال‌های آینده فیلمسازان خوب خانم سینمای ایران حضور پررنگ‌تری در جشنواره داشته باشند و این علامت سوالی است که مدیران سینمایی باید پاسخگوی آن باشند‌.»
به هیچ ممیزی تن نمی‌دهم
این کارگردان با تاکید بر اینکه با ممیزی مخالف است ادامه داد: «خوشبختانه تا امروز هیچ مشکلی به عنوان ممیزی برای این فیلم رخ نداده است و امیدوارم در زمان اکران عمومی نیز فیلم دچار ممیزی نشود، چراکه در آن زمان حتما در مقابل آن می‌ایستم و تن به هیچ ممیزی نمی‌دهم‌.»
او درباره همکاری‌اش با کریستف رضاعی و استفاده از موسیقی برخلاف فیلم‌های پیشینش توضیح داد: «من در دو فیلم قبلی خود از موسیقی استفاده نکرده‌ام و چندان به موسیقی فیلم‌های ایرانی علاقه‌ای ندارم ولی در این فیلم تصمیمم عوض شد و با کریستف رضاعی همکاری کردیم البته پیش از آن به این آهنگساز گفته بودم که اگر موسیقی «جاده قدیم» را نسازد من هم برای این فیلم موسیقی نمی‌گذارم‌‌. خوشبختانه آقای رضاعی هرچند یک کار دیگری را در دست داشت، ساخت موسیقی این فیلم را برعهده گرفت‌‌. کریستف رضاعی به خوبی سینما و موسیقی را می‌شناسد و بسیار خوشحالم که او موسیقی این فیلم را ساخت‌.» منیژه حکمت که با مهر گفت‌وگو می‌کرد درباره نگارش فیلمنامه «جاده قدیم» هم گفت: «دوستان مختلفی برای نگارش فیلمنامه «جاده قدیم» به من کمک کردند اما آن اتفاقی که می‌خواستم رخ نمی‌داد‌‌. نزدیک به چهار سال طول کشید تا چارچوب فیلمنامه شکل بگیرد اما در نهایت نگارش نهایی فیلمنامه شش ماه قبل از فیلمبرداری آغاز شد‌‌. تاکید می‌کنم که طرح اولیه و موضوع داستان و شکل دادن آن چهار سال پیش آغاز شد‌.»
حکمت ادامه داد گفت: «ساختار «جاده قدیم» در یک بستر طبیعی ناتورالیستی و رئالیستی قرار دارد و در همین راستا سعید ملکان و کیوان مقدم کارشان را انجام دادند‌‌. سعید ملکان گریم مورد نظر را به خصوص برای بازیگر نقش اول کاملا قابل باور و بدون هیچ خط اضافه‌ای طراحی کرد‌‌. تاکید می‌کنم که تیم حرفه‌ای تعریف خود را دارد که خوشبختانه من شانس همکاری در کنار این گروه را داشتم‌.»
این کارگردان در پایان تاکید کرد تماشای فیلم با مردم را بهترین حس دانست و گفت: «به‌طور کلی بودن در کنار مردم حس بسیار خوبی است و من لذت می‌برم که فیلم را با آنها تماشا کنم‌‌. دیدن ری‌اکشن‌هایشان نسبت به فبلم و احساس‌شان در پایان برای من مهم است و این فیلم را تقدیم می‌کنم به مردم‌.»
«جاده قدیم» را از دست ندهید
مهتاب کرامتی بازیگر این فیلم هم توضیح داد: «اگر سبک کارهای خانم حکمت را می‌پسندید این فیلم را از دست ندهید‌‌. به دلیل اینکه مثل همیشه به مسایل اجتماعی روز می‌پردازند‌‌. من به عنوان یک بازیگر این فیلم را فیلم سختی توصیف می‌کنم که برایش خیلی تلاش کرده‌ایم‌.
گروه همدلی درکنار ما بودند این حس مضاعفی به من می‌دهد که نتیجه خوبی هم داشته باشد‌‌. وقتی من توانسته‌ام با فیلم ارتباط خوبی برقرار کنم مطمئنم که مخاطب هم می‌تواند ارنباط برقرار کند‌‌. امیدوارم مردم فیلم را ببینند و لذت ببرند‌.»
محمدرضا غفوی دیگر بازیگر «جاده قدیم» نیز درباره این فیلم گفت: «فیلم داستانی اجتماعی دارد و معضلی را به تصویر کشیده‌‌. از هر رده سنی در این فیلم حضور دارند و این باعث می‌شود بیننده‌های بسیاری بتوانند با فیلم ارتباط برقرار کنند‌.»
او ادامه داد: «برای من به عنوان یک بیننده از همه مهم‌تر این است که کارگردانی فیلم را ساخته که از فیلم آخرش یازده سال می‌گذرد‌‌. این به نظر من بسیار قابل احترام است و هرکسی را ترغیب می‌کند که به تماشای این فیلم بنشیند‌.»