6 - 12 - 2017
جای خالی مسایل اخلاقی در فضای اقتصادی کشور
محمدصادق حمیدیان
نیروی انسانی به عنوان یکی از عوامل تولید، نقش بسیار موثری بر رشد و توسعه کشورها دارد. اگر چه سرمایه، تکنولوژی و منابع طبیعی نیز از عوامل مهم تولید محسوب می‌شوند اما ثروت اصلی ملت‌ها را نیروی انسانی آنها تشکیل می‌دهد، چراکه بدون نیروی انسانی کارآمد در همه شاخه‌ها، بهره‌برداری بهینه از سایر منابع و نیز تحقق توسعه امکان‌پذیر نخواهد بود. آموزش، دانش، مهارت و مهم‌تر از همه اخلاق‌مداری جهت استفاده موثر از منابع و عوامل تولید، امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است. آنچه که امروزه عامل توسعه‌یافتگی قلمداد می‌شود، تنها سرمایه و تکنولوژی نبوده، بلکه پایبندی به اصول اخلاقی اهمیت و جایگاه ویژه‌ای یافته است. بر اساس مطالعات انجام شده، بین اصول اخلاقی و عملکرد سازمانی رابطه مثبت قوی جود دارد. در عام‌ترین تعریف، اخلاقیات به اصول و قوانینی گفته می‌شود که که بایدها و نبایدها را تعریف می‌کنند. اخلاق کسب‌وکار نیز مجموعه‌ای از اصول است که چارچوب رفتاری اعضای سازمان را به منظور افزایش کارایی، بهره‌وری و اثربخشی سازمان تعیین می‌کند. متاسفانه توجه به اخلاقیات در همه زمینه‌ها و به خصوص در کسب‌وکار، حلقه گمشده رشد و توسعه در ایران است.
اخلاق و تخصص دو روی یک سکه و دو جزء جدانشدنی هستند. همان‌طور که عدم مهارت و تخصص راه به رشد و توسعه ندارد، بی اخلاقی نیز جامعه را به قهقرا کشانده و از تعالی بازمی‌دارد. متاسفانه در بسیاری از محیط‌های آموزشی افرادی مسوول تربیت و اشاعه اخلاق هستند که خود در عمل خلاف آنچه می‌گویند، با آنچه عمل می‌کنند در تضاد است. همین امر باعث می‌شود دانش‌آموزان دچار تناقض شوند.
اگر در جامعه‌ای دانش‌آموزان و دانشجویان به درستی آموزش نبینند نمی‌توان از چنین جامعه‌ای رشد و پیشرفت را توقع داشت. همین موضوع با دانش‌آموز و دانشجو رشد می‌یابد و به فضای کاری و اقتصادی آنان نیز کشیده می‌شود. نکته مهمی که باید به آن توجه شود این است که رقابت بین بنگاه‌ها چه در داخل کشور و چه در تعاملات بین‌المللی باید سالم و به دور از رفتارهای سوء و تخریب‌کننده باشد. رقابت سالم و بااخلاق بین بنگاه‌ها باعث افزایش کیفیت خدمات و محصولات و افزایش رضایتمندی مشتریان خواهد شد اما چنانچه یک فعال حرفه‌ای بدون رعایت موازین اخلاقی و اصول و معیارهای حرفه‌ای اقدام به فعالیت اقتصادی کند، با حرکت به سمت روش‌های ناسالم، اعتماد سرمایه‌گذاران را به مرور زمان از دست می‌دهد و در نهایت وجه کسب‌وکاری وی از بین می‌رود. وضعیتی که متاسفانه در فضای کنونی اقتصاد ما نیز حاکم است بی‌‌اعتمادی جوامع بین‌المللی از یک طرف به وضعیت ناپایدار اقتصادی و از طرف دیگر نبود وجه مناسب در معاملات تجاری و بین‌المللی است البته این موضوع مصداق به تمامی بخش‌های کشور نیست اما در اکثر موارد این‌گونه است.
در حال حاضر رتبه ایران در شاخص‌های مرتبط با اخلاق کسب‌وکار از جایگاه مطلوبی برخوردار نیست. نهادهای دولتی و ارگان‌های مرتبط نیز با وجود تاکیدی که در قانون بهبود مستمر فضای کسب‌وکار بر این موضوع شده است برنامه مشخصی تعریف نکرده‌اند. در شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی کشور هیچ یک از بازیگران اقتصادی از مدیران عالی‌رتبه تا کارگران واحدها، مهارت‌های لازم برای رفتار اخلاقی را آموزش ندیده‌اند. وقتی که اصول اخلاقی در بین صاحبان کسب‌وکار ازبین رود به هنگام تصمیم‌گیری در زمینه‌های مختلف به تعهدات مدیریتی خود به درستی نمی‌توانند پایبند باشند و همین موضوع از چرخه تولید این بنگاه شروع و به صورت زنجیره‌ای کل اقتصاد کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهد. توجه به اصول اخلاقی در فرآیند کسب‌وکار از طریق بالا بردن کارآفرینی می‌تواند موجب تولید اقتصادی، سودآوری، جذب مشتریان و ایجاد وجدان کاری در آنان شود. در واقع وقتی یک واحد تولیدی با یک برند خوب در کشور با اصول اخلاقی حاکم بر تولید و تجارت فعالیت داشته باشد از نظر بین‌المللی نیز وجه مناسب خواهد داشت و با تنظیم بهتر روابط و ایجاد رقابت سالم می‌تواند جایگاه مناسبی را به دست آورد چراکه یکی از استانداردهای بین‌المللی در حوزه اقتصادی پایبند بودن به رفتارهای اخلاقی است و همین امر در بلندمدت رضایت بیشتر مشتریان و در نهایت سودآوری بالاتری را به دنبال خواهد داشت.
* عضو هیات نمایندگان اتاق ایران
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد